meallamatia.blogspot.gr

meallamatia.blogspot.gr

Σάββατο 26 Ιανουαρίου 2013

ΓΚΑΖΙ-ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΩΤΑΕΡΙΟΥ

Το Γκάζι ξανάγινε εργοστάσιο: Εγκαινιάζεται στις 27 Ιανουαρίου το πρώτο βιομηχανικό μουσείο φωταερίο.
   
Στο Γκάζι, το πιο «χοτ» σημείο της νυχτερινής διασκέδασης, εγκαινιάζεται την Κυριακή 27 Ιανουαρίου το πρώτο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου, δίνοντας μία ακόμα λάμψη πολιτισμού στον αναβαθμιζόμενο άξονα της οδού Πειραιώς. Μετά τα εγκαίνια, η είσοδος στον χώρο θα κοστίζει συμβολικά 1 ευρώ και θα συνοδεύεται από χάρτη διαδρομής, ενώ ειδικά στασίδια και πάνελ με πληροφορίες θα διευκολύνουν τους επισκέπτες. Στους περισσότερους χώρους υπάρχει πρόσβαση για Άτομα με Αναπηρία. 

Της Παρής Σπίνου

Ένα νέο μουσείο έρχεται να εμπλουτίσει τον χάρτη της Αθήνας. Στο Γκάζι, το πιο «χοτ» σημείο της νυχτερινής διασκέδασης, εγκαινιάζεται την Κυριακή 27 Ιανουαρίου το πρώτο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου, δίνοντας μία ακόμα λάμψη πολιτισμού στον αναβαθμιζόμενο άξονα της οδού Πειραιώς.

Έχουν περάσει αρκετές δεκαετίες από τότε που οι εργάτες έχυναν τόνους ιδρώτα, μοχθώντας στους φούρνους του εργοστασίου, προκειμένου να έχει φως η πρωτεύουσα. Σήμερα, στους ίδιους χώρους, το νεανικό κοινό ιδρώνει στους συναυλιακούς ρυθμούς των φεστιβάλ που οργανώνει η «Τεχνόπολις». Το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου έρχεται τώρα να ενώσει την παλιά με τη σύγχρονη χρήση του εργοστασίου, την παράδοση με το μέλλον των μορφών ενέργειας, προτείνοντας στους επισκέπτες μια ξεχωριστή εμπειρία που περιλαμβάνει καλοδιατηρημένα βιομηχανικά κτίρια, μοναδικό τεχνολογικό εξοπλισμό, πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό και διαδραστικές εφαρμογές.

Στου Όθωνα τα χρόνια

Το εργοστάσιο φωταερίου παρείχε φωτισμό και ενέργεια στην Αθήνα για σχεδόν 130 χρόνια. Το 1857 ιδρύθηκε με βασιλικό διάταγμα του Όθωνα και το 1938 δημιουργήθηκε η Δημοτική Επιχείρηση Φωταερίου Αθηνών. Υπήρξε σύμβολο βιομηχανικής επανάστασης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, πεδίο εργατικών διεκδικήσεων, αλλά και εστία ρύπανσης. Το 1984 έκλεισε καθώς, λόγω του ηλεκτρισμού, η τεχνολογία του θεωρήθηκε ξεπερασμένη, ενώ το 1986 κηρύχτηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το υπουργείο Πολιτισμού.

Σχεδόν άθικτο, αποτελεί το καλύτερα σωζόμενο εργοστάσιο φωταερίου σε ολόκληρη την Ευρώπη, γι΄ αυτό και οι αρμόδιοι της «Τεχνοπόλεως» αποφάσισαν να το αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και με χαμηλό κόστος. Από τις αρχές του 2011 ενεργοποιήθηκε ομάδα ειδικών (αρχιτέκτονες, μηχανολόγοι, μουσειολόγοι, συντηρητές κ.λπ.) του οργανισμού, ενώ η μελέτη και η ανάπλαση ολοκληρώθηκαν μόλις σε έναν χρόνο και το έργο επιχορηγήθηκε από τον τακτικό προϋπολογισμό της «Τεχνοπόλεως» και από τις εταιρείες φυσικού αερίου ΔΕΣΦΑ, ΕΠΑ, ΔΕΠΑ.

Ας κάνουμε μια πρώτη περιήγηση στους κλειστούς και υπαίθριους χώρους αυτού του βιομηχανικού μνημείου με τα τεράστια μαντεμένια μηχανήματα, τις ψηλές καμινάδες και τους επιβλητικούς, κυκλικούς αεραγωγούς, με οδηγούς την αρχαιολόγο-μουσειολόγο Μαρία Φλώρου και την αρχιτέκτονα - μουσειολόγο Ερατώ Κουτσουδάκη. Μετά τα εγκαίνια, η είσοδος στον χώρο θα κοστίζει συμβολικά 1 ευρώ και θα συνοδεύεται από χάρτη διαδρομής, ενώ ειδικά στασίδια και πάνελ με πληροφορίες θα διευκολύνουν τους επισκέπτες. Στους περισσότερους χώρους υπάρχει πρόσβαση για ΑμεΑ.

Στο νέο μουσείο μπορούμε να γνωρίσουμε την «περιπέτεια» του γαιάνθρακα από το εργοστάσιο ώς την Αθήνα και τα σπίτια. Κάποτε, στις αρχές του 200ύ αιώνα ο φωτισμός της πόλης, από τους Αμπελόκηπους μέχρι το Φάληρο και από τον Κηφισό μέχρι του Ζωγράφου, φάνταζε μεγαλειώδης. Και η οικιακή φλόγα ήταν ένα μικρό θαύμα. «Το γκάζι είναι το καλύτερο καύσιμο για το σπίτι, τη βιομηχανία και κάθε άλλη χρήση», διαφημιζόταν η πρωτοποριακή παροχή στα τέλη της δεκαετίας του 1940. «Το ψήσιμο της σχάρας, με μικρή φλόγα, δεν παξιμαδιάζει το φα-γητό. Ετοιμάζει τον καφέ σε ένα λεπτό!».

Εργάτες σε «φούρνους»

Για να γίνει όμως προσιτή σε όλους αυτή η ενέργεια έπρεπε πρώτα ο άνθρακας να καταλήξει στο Γκάζι με τον σιδηρόδρομο, να μεταφερθεί στην κεντρική αυλή του εργοστασίου, να ζυγιστεί και μετά να μπει στους φούρνους. Εκεί, ήταν «φούρνος» όνομα και πράγμα, αφού η θερμοκρασία ανέβαινε στους 70 βαθμούς Κελσίου, διαλύοντας ακόμα και τα μηχανήματα. Κανείς δεν μπορούσε να δουλέψει συνεχές οκτάωρο.

Άλλωστε πάντα κρεμόταν η ταμπέλα «Ζητούνται εργάτες» έξω από το εργοστάσιο. Οι περισσότεροι δεν άντεχαν πάνω από μία μέρα σκληρής δουλειάς, ωστόσο υπήρχαν και πατέρες που δούλευαν μαζί με τους γιους τους. Πάντως δύσκολα έφτανε κάποιος στη σύνταξη. Κι όταν τα κατάφερνε το γιόρταζαν όλοι στο Γκαζοχώρι, με μουσικές και τραγούδια. 

Τώρα, φωτιστικές εγκαταστάσεις δημιουργούν την ψευδαί-σθηση της «φωτιάς» στους φούρνους, ενώ αν βάλεις το χέρι σου στα στόμια από όπου έβγαινε το κοκ, ακούς ηχογραφημένες φω-νές εργατών. Υπήρχαν όμως και άλλες ειδικότητες, όπως χημικοί, γραφείς, επιστάτες. Στις δόξες του, μέχρι το 1950, στο εργοστάσιο απασχολούνταν 8οο εργαζόμενοι, ενώ όταν περιορίστηκε η κατανάλωση φωταερίου λόγω του ηλεκτρικού ρεύματος, έμειναν περίπου 500.

Σταματάμε στο κτίριο με τους πανύψηλους συλλεκτήρες αερίου και ανεβαίνουμε στο ξύλινο πατάρι για να δούμε πως σχεδόν αγγίζουν την οροφή. Κάτω, ατμομηχανές χειροκίνητες και μηχανοκίνητες απορροφούσαν το αέριο και στη συνέχεια το έστελναν για καθαρισμό. Σειρά είχαν οι ψυχραντήρες, που με τρεχούμενο νερό από τον Ηριδανό κατέβαζαν τη θερμοκρασία και διαχώριζαν την πίσσα. Έβγαιναν όμως και άλλα παράγωγα, όπως αμμωνία και ναφθαλίνη, μέσα από τεράστιους συμπιεστές με σκληρές στρόφιγγες.

Την προσοχή μας τραβούν οι δεξαμενές καθαρισμού από το υδρόθειο, ένα αέριο που έχει ποτίσει τους τοίχους, οι οποίοι ακόμα και σήμερα μυρίζουν ελαφρώς σαν κλούβιο αυγό. Φτάνουμε στους μετρητές. Ένας του 1902, γαλλικής κατασκευής, πιάνει μισή αίθουσα κι ένας του 1932, γερμανικής προέλευσης, φαντάζει νάνος μπροστά του, αποδεικνύοντας τα τεχνολογικά άλματα της εποχής. Από το αρχικό υλικό μόλις το 30% κατέληγε σε παραγόμενο φωταέριο.Αυτό ελεγχόταν για την ποιότητά του στο Control Room πριν διοχετευτεί στα αεροφυλάκια και στο δίκτυο της πόλης.

Τα κυκλικά αεροφυλάκια αποτελούν το σήμα κατατεθέν του Γκαζιού. Δύο από αυτά στεγάζουν τον ραδιοφωνικό σταθμό «Αθήνα 9,84» και αίθουσες εκδηλώσεων, ενώ το τρίτο παραμένει ανεκμετάλλευτο, μόνο με τον μεταλλικό σκελετό του. Εκεί ολοκληρώνεται η περιήγηση με μια έκπληξη: έναν μικρό χώρο που αποτυπώνει την πορεία από το φωταέριο στο φυσικό αέριο με ρετρό οικιακές συσκευές, όπως κουζίνες, ανεμιστήρες, σόμπες, που είχαν φέρει επανάσταση στο νοικοκυριό.

Σύντομα θα λειτουργήσει και πωλητήριο στην είσοδο, με έργα νέων βιομηχανικών σχεδιαστών, οι οποίοι εμπνέονται από τα εκθέματα και την αρχιτεκτονική του μουσείου, καθώς και μια ενημερωμένη βιβλιοθήκη για τη βιομηχανική αρχαιολογία.

p.spinou@efsyn.gr

• INFO: Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου. «Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων, Πειραιώς 100, Γκάζι. Εγκαίνια: Κυριακή 27 Ιανουαρίου, 10.00-18.00. Ελεύθερη είσοδος.

Πηγή: «Η εφημερίδα των συντακτών»


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου