ΣΟΦΙΑ ΚΟΛΟΤΟΥΡΟΥ - ΜΙΑ ΑΚΤΙΒΙΣΤΡΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΚΩΦΩΣΗΣ

Συνέντευξη: Σοφία Κολοτούρου

Η Σοφία Κολοτούρου είναι συγγραφέας, ποιήτρια, γιατρός-κυτταρολόγος, μεταφράστρια επιστημονικών βιβλίων και δραστήρια μπλόγκερ. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει ακτιβιστική δραστηριότητα πάνω στα προβλήματα ακοής και ιδίως στη μεταγλωσσική κώφωση – από την οποία πάσχει και η ίδια. Στο τελευταίο της βιβλίο «Τα επτά πρόσωπα της κώφωσης» (εκδόσεις «Gutenberg»), διαλύει τις προκαταλήψεις που θέλουν όλους τους κωφούς ίδιους, μέλη μιας κλειστής κοινότητας που επικοινωνούν αποκλειστικά με τη νοηματική και βασίζονται στους διερμηνείς τους για να επικοινωνήσουν με τους ακούοντες.Οι ήρωες του βιβλίου - εκπροσωπώντας διαφορετικές γενιές και είδη κωφών - μιλάνε από το όχι και τόσο μακρινό 2030, σε μια εποχή που η κώφωση δεν θα θεωρείται πια αναπηρία, χάρη στην πρόοδο της ιατρικής και της τεχνολογίας.

«Προσπαθούμε να διεκδικήσουμε την αναγνώριση της πάθησής μας από την πολιτεία και τα σωματεία κωφών, γιατί ούτε οι μεν ούτε οι δε μάς αναγνωρίζουν και έχουν μεριμνήσει για μας, παρ’ όλο που είμαστε ολικά κωφοί»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στην Αφροδίτη Τζιαντζή

• Πόσο ρεαλιστικά είναι όσα γράφετε;

Σήμερα με τα κοχλιακά εμφυτεύματα, εάν αυτά τοποθετηθούν στα παιδιά που γεννιούνται κωφά εγκαίρως (πριν από τα 4 τους χρόνια), τα παιδιά μεγαλώνουν ως βαρήκοα με εμφύτευμα και όχι ως κωφά πλέον. Μαθαίνουν να μιλούν, να ακούνε στο τηλέφωνο και το ραδιόφωνο και να ζουν μια φυσιολογική ζωή. Στη Γερμανία, όπου μπαίνουν εμφυτεύματα στο σύνολο των κωφών παιδιών εδώ και 2 δεκαετίες δεν έχουν πια κωφούς όπως τους ξέρουμε στην Ελλάδα.

• Τι είναι η «μεταγλωσσική κώφωση» και πόσους αφορά στην Ελλάδα;

Είναι η απώλεια ακοής που συμβαίνει αφού πρώτα έχει ολοκληρωθεί η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού, δηλαδή μετά τα 3-4 του χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι το παιδί έχει προλάβει να μάθει να μιλάει πριν χάσει την ακοή του. Και βέβαια αφορά και ενηλίκους που χάνουν την ακοή στα 20, 30, 40 κ.λπ. από μια ασθένεια ή ατύχημα. Στατιστικά στοιχεία δεν έχουμε για τη χώρα μας, ούτε έχει γίνει καταγραφή των μεταγλωσσικών ειδικά. Όμως σας δίνω τα παρακάτω στατιστικά στοιχεία που αφορούν την Αμερική και προέρχονται από το Πανεπιστήμιο Gallaudet (αναλυτικότερα στο μπλογκ μου): «Από τα εκτιμώμενα 20 εκατομμύρια κωφών και βαρηκόων της Αμερικής (ΗΠΑ), περίπου οι 3 στους 4 έχουν ηλικία έναρξης της απώλειας ακοής μετά τα 18. Λιγότερο από ένας στους 5 έχει προεπαγγελματική απώλεια ακοής (δηλαδή έναρξη πριν από τα 19 έτη). Σχεδόν το 5% αναφέρει προγλωσσική κώφωση (δηλαδή έναρξη πριν από τα 3 έτη)».

Σκεφτείτε τώρα ότι η προγλωσσική κώφωση στατιστικά απαντά σε 1 στις 1.000 γεννήσεις (δηλαδή έχουμε περίπου 100 προγλωσσικά κωφά παιδιά στην Ελλάδα κάθε χρόνο) και υπολογίστε πόσο περισσότεροι είμαστε οι μεταγλωσσικά κωφοί.

• Τι είναι το «Κουφοχωριό»;

Είναι μια ομάδα στο facebook την οποία έφτιαξα εγώ πριν από 2,5 χρόνια και αφορά τους μεταγλωσσικούς κωφούς και την προσπάθεια που κάνουμε για να ενημερώσουμε το κοινό ότι υπάρχουν και κωφοί που μιλούν και δεν γνωρίζουν τη νοηματική γλώσσα. Προσπαθούμε επίσης να διεκδικήσουμε την αναγνώριση της πάθησής μας από την πολιτεία και τα σωματεία κωφών, γιατί ούτε οι μεν ούτε οι δε μάς αναγνωρίζουν και έχουν μεριμνήσει για μας, παρ’ όλο που είμαστε ολικά κωφοί.

• Μιλάτε για «παγκούφιο πόλεμο» μεταξύ όσων χρησιμοποιούν τη νοηματική γλώσσα και όσων μιλούν προφορικά και διαβάζουν χείλη. Είναι σχήμα λόγου ή κάτι περισσότερο;

Η φράση «παγκούφιος πόλεμος» είναι βεβαίως μια δική μου επινόηση (κατά το παγκόσμιος πόλεμος), όμως ο πόλεμος νοηματιζόντων και προφοριστών είναι υπαρκτός και συμβαίνει διεθνώς ήδη από τον 17ο αιώνα. Απλώς εμείς εδώ στην Ελλάδα δεν το γνωρίζαμε γιατί τα τελευταία 30 χρόνια έχει επικρατήσει μόνον η μία πλευρά, των νοηματιστών, που επιβάλλει τις απόψεις της και δεν επιτρέπει σε μας τους προφοριστές να μιλήσουμε για τη δική μας κατάσταση και να τη γνωστοποιήσουμε στο κοινό.

• Ποια τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα της νοηματικής γλώσσας;

Αν και δεν έχει γίνει επίσημη καταγραφή τους, σύμφωνα με πρόσφατες διατριβές οι νοηματίζοντες κωφοί σήμερα στην Ελλάδα εκτιμώνται συνολικά σε 8.000 άτομα το πολύ. Η νοηματική είναι μια αποτελεσματική μέθοδος επικοινωνίας μεταξύ αυτών των 8.000 ατόμων, ωστόσο δεν βοηθάει στην επικοινωνία με τα εκατομμύρια ανθρώπων που δεν τη γνωρίζουν. Μερικοί προγλωσσικοί κωφοί εκπαιδεύονται και στην προφορική μέθοδο από μικροί (με η βοήθεια της λογοθεραπείας) και καταφέρνουν να χρησιμοποιούν και τους δύο τρόπους επικοινωνίας.

• Σε ποιους απευθύνεται το βιβλίο;

Το βιβλίο απευθύνεται κυρίως στους ακούοντες, για να μάθουν τα ενδότερα του κόσμου των κωφών και είναι χρήσιμο σε γονείς κωφών παιδιών, σε γιατρούς, παιδαγωγούς, λογοθεραπευτές και γενικότερα σε όποιον θέλει να μάθει περισσότερα για το θέμα της κώφωσης.

• Τι θα θέλατε να αλλάξει στην Ελλάδα στα θέματα της κώφωσης;

Πρώτον, θέλω να αναγνωριστεί η μεταγλωσσική κώφωση και να συνειδητοποιήσει ο κόσμος ότι υπάρχουμε κωφοί που είμαστε σε θέση να μιλάμε και να επικοινωνούμε, είτε επειδή χάσαμε ακοή μεταγλωσσικά είτε επειδή έβαλαν κάποιοι εμφύτευμα από παιδιά. Δεύτερον, θέλω όλοι οι προφοριστές κωφοί να έχουν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα με τους νοηματίζοντες κωφούς. Να μην είναι πια κριτήριο της κώφωσης η δυνατότητα ομιλίας και ο τρόπος επικοινωνίας, αλλά ο βαθμός ακουστικής απώλειας, όπως είναι και το δίκαιο.

• Πώς θα απαντούσατε σε κάποιον που θα έλεγε «τι μας νοιάζουν οι διαφορές τους, αφού όλοι τους κουφοί είναι»;

Αυτή τη στάση τη συναντώ δυστυχώς πολύ συχνά. Ωστόσο όταν κάποιος γνωρίζει εμένα -και γνωρίζω πολύ κόσμο λόγω των βιβλίων μου και των ομιλιών στα σχολεία και στα πανεπιστήμια που πραγματοποιώ- και βλέπει ότι έχει απέναντί του έναν άνθρωπο που δεν γνωρίζει καθόλου νοηματική, αντιθέτως είναι σε θέση να απαντήσει προφορικά με κατανοητή φωνή και να συμμετάσχει σε μια συζήτηση ακουόντων, αρχίζει και καταλαβαίνει ότι «κάτι τρέχει», ότι η κατάσταση δεν είναι όπως την περιγράφουν ώς τώρα στα ΜΜΕ και στα βιβλία.

Υπάρχει, βεβαίως η επιλογή να πει κανείς «δεν με απασχολεί το πρόβλημα του συνανθρώπου μου, κοιτάω τα δικά μου θέματα», ωστόσο ειδικά σε μια εποχή κρίσης όπως είναι αυτή που ζούμε, μπορεί και πρέπει να δυναμώσει η αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπο. Γιατί μεθαύριο, όταν η τράπεζα τους πάρει το σπίτι ή απολυθούν από τη δουλειά τους, πιστεύω ότι θα ήθελαν κι εκείνοι να συμβάλω κι εγώ με τις μικρές μου δυνάμεις, π.χ. με τα γραπτά μου και τα ποιήματά μου, στο να γίνει ό,τι είναι δυνατόν για να βελτιωθεί η δική τους ζωή. Αυτή είναι και η έννοια της αλληλεγγύης, εξάλλου.

Πηγή: «Εφημερίδα των συντακτών»