Η θεραπεία VOJTA στην
παιδική ηλικία.
Πληροφορίες για γονείς και ασθενείς
Das
Vojta-Prinzip: Η αρχή Vojta
Διεθνής Εταιρεία Vojta
Αγαπητοί ενδιαφερόμενοι της μεθόδου Vojta,
Οι διαταραχές της στάσης και της
κίνησης του σώματος απαιτούν μια πολύ σύνθετη και συχνά μακράς διάρκειας
θεραπεία, ιδιαίτερα δε όταν αυτές συνδέονται με κάποια διαταραχή της
εγκεφαλικής λειτουργίας. Σε κάθε περίπτωση -ανεξάρτητα από το βαθμό διαταραχής
και την αιτιολογία- η θεραπεία θα πρέπει να ξεκινά το συντομότερο δυνατόν, ώστε
να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Ο
καθηγητής Δρ. Václav Vojta
κατά τη διάρκεια θεραπείας ενός
πρόωρου βρέφους
Με τη θεραπεία Vojta αντιμετωπίζονται με
επιτυχία κινητικές διαταραχές από τις πρώτες μέρες της ζωής.
Οι αρχές της μεθόδου Vojta αναπτύχθηκαν στο χρονικό
διάστημα από το 1950 έως το 1970 από τον Νευρολόγο και Παιδονευρολόγο, καθηγητή
Δρ. Václav Vojta. Προέκυψαν από την ανακάλυψη της λεγόμενης
“αντανακλαστικής κινητοποίησης” (ή “αντανακλαστικής μετακίνησης”) και είναι πλέον
αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης Φυσικοθεραπείας που εφαρμόζεται στους τομείς της
ορθοπεδικής, νευρολογίας και παιδιατρικής.
Ο καθηγητής Vojta συνέλαβε τη βάση της μεθόδου του καθώς
προσπαθούσε να αναπτύξει ένα μοντέλο θεραπείας για παιδιά με εγκεφαλική παράλυση.
Τοποθετώντας το παιδί σε μια συγκεκριμένη θέση και εφαρμόζοντάς του ένα συγκεκριμένο
ερέθισμα, παρατήρησε ότι αυτό αντιδρούσε με στερεότυπες/επαναλαμβανόμενες
κινητικές απαντήσεις του κορμού και των άκρων. Αυτές οι κινητικές αντιδράσεις
ήταν μη συνειδητές/ακούσιες, επαναλαμβανόμενες πάντοτε με τον ίδιο τρόπο
και είχαν όλα τα χαρακτηριστικά της μετακίνησης του σώματος. Οι συνέπειες αυτής
της ενεργοποίησης ήταν καταπληκτικές: τα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση μπόρεσαν
αρχικά να μιλήσουν πιο καθαρά και στη συνέχεια να σηκωθούν όρθια πατώντας πιο
σταθερά ή ακόμα και να περπατήσουν.
Αυτά τα ικανά να ενεργοποιηθούν
μοντέλα κίνησης δεν υπήρχαν στην αυθόρμητη κινητικότητα των παιδιών με σπαστική
εγκεφαλική παράλυση και δεν ήταν ολοκληρωμένα, θα μπορούσαν όμως μετά από μια
πολλαπλή επαναλαμβανόμενη πρόκληση να ενεργοποιηθούν όλο και περισσότερο και όλο
πιο ολοκληρωμένα. Αυτό οδήγησε τον καθηγητή Vojta στο συμπέρασμα ότι η
παιδική σπαστικότητα θα μπορούσε να οφείλεται σε ένα λειτουργικό μπλοκάρισμα εντός
της κινητικής ανάπτυξης.
Η ιδέα του καθηγητή Vojta ότι πρόκειται για ένα εκ γενετής κινητικό
μοντέλο επιβεβαιώθηκε μέσω εξέτασης υγιών νεογνών και βρεφών. Οι “αντανακλαστικές”
αντιδράσεις μπόρεσαν να προκληθούν και σε αυτά τα βρέφη. Η διαπίστωση αυτή
έβαλε τα θεμέλια μιας συστηματικής, ολοκληρωμένης θεραπείας σε νεογνά, παιδιά
και ενήλικες με εγκεφαλική παράλυση καθώς και μιας έγκαιρης διάγνωσης
διαταραχών στάσης και κίνησης στη βρεφική ηλικία.
Σήμερα εκπροσωπείται η ομάδα
εκπαιδευμένων φυσικοθεραπευτών και γιατρών, εκ των οποίων μερικοί έχουν
εκπαιδευτεί από τον ίδιο το θεμελιωτή Vojta, από
το Διεθνή Σύλλογο Vojta
(IVG). Ο Σύλλογος IVG εκπαιδεύει εδώ και περισσότερα από 35
χρόνια εξειδικευμένους θεραπευτές και γιατρούς-VOJTA. Έκτοτε, χιλιάδες είναι τα νεογvά, τα παιδιά και οι ενήλικες με κινητικές
και αναπτυξιακές διαταραχές που μπόρεσαν να θεραπευτούν επιτυχώς με τη θεραπεία
VOJTA.
Στις σελίδες που ακολουθούν θα θέλαμε
να σας ενημερώσουμε για το θεραπευτικό αξίωμα του θεμελιωτή VOJTA, και να σας διευκολύνουμε στην κατανόηση της θεραπείας.
Δρ. Friedemann Schulze Wolfram Müller
Παιδίατρος, Φυσικοθεραπευτής
Νευρολόγος και Ψυχίατρος Εκπαιδευτής-VOJTA
1. Πρόεδρος του IVG 2. Πρόεδρος του IVG
Ο
Καθηγητής Δρ. Václav Vojta
Ο εφευρέτης της αντανακλαστικής
κινητοποίησης και ιδρυτής της Διάγνωσης- και Θεραπείας-VOJTA, Καθηγητής Δρ. Václav
Vojta, Νευρολόγος και
Παιδονευρολόγος (γεννημένος στις 12 Ιουλίου 1917 στην πόλη Mokrosuky/Boehmen, Δημοκρατία της Τσεχίας,
απεβίωσε στις 12 Σεπτεμβρίου 2000 στο Μόναχο) μετανάστευσε το 1968 στη
Γερμανία, εργάστηκε στην Ορθοπεδική Πανεπιστημιακή Κλινική της Κολωνίας και
στην Παιδιατρική Κλινική του Μονάχου και δίδαξε από το 1990 ξανά στο
Πανεπιστήμιο Karl στην
Πράγα. Ο Δρ. Vojta έλαβε πολυάριθμες επιστημονικές
διακρίσεις, μεταξύ άλλων και το βραβείο Heine-Preis, το
σημαντικότερο βραβείο στην Ορθοπεδική.
Το
κλειδί: εκ γενετής κινητικά μοντέλα
Στη μέθοδο VOJTA οι “φυσιολογικές” κινητικές
διαδικασίες όπως η σύλληψη αντικειμένων, το σήκωμα στην όρθια θέση και η βάδιση
δεν μαθαίνονται και δεν εκπαιδεύονται πρωτογενώς. Η θεραπεία VOJTA "ερεθίζει"
περισσότερο τον εγκέφαλο, έτσι ώστε να ενεργοποιήσει “εκ γενετής, αποθηκευμένα
κινητικά μοντέλα” και να τα εξάγει ως συντονισμένες κινήσεις των μυών του κορμού και των άκρων. Τα
υγιή παιδιά έχουν στη διάθεσή τους από τον πρώτο χρόνο της ζωής όλους τους
θεμέλιους λίθους του ευθειασμού και της μετακίνησης: Από
τη σύλληψη των αντικειμένων στο ρολάρισμα και στο μπουσούλισμα μέχρι την
ελεύθερη βάδιση. Σε βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος και του συστήματος
της στάσης και της κίνησης ανεξαρτήτως αιτιολογίας περιορίζεται η αυθόρμητη
χρήση αυτών των εκ γενετής κινητικών
μοντέλων.
Θεμέλιοι λίθοι της ανθρώπινης κίνησης και μετακίνησης
Με τη λεγόμενη “αντανακλαστική
μετακίνηση” ανέπτυξε ο καθηγητής Vojta μια
μέθοδο, η οποία κάνει ξανά διαθέσιμα, τουλάχιστον σε μερικούς τομείς, τα στοιχειώδη
κινητικά μοντέλα σε ανθρώπους με κινητικές διαταραχές και διαταραχές του
κεντρικού νευρικού συστήματος. Για να συμβεί αυτό, ο θεραπευτής ασκεί μια σκόπιμη
πίεση πάνω σε συγκεκριμένες ζώνες του σώματος του ασθενή σε πρηνή, ύπτια και
πλάγια θέση. Σε ανθρώπους κάθε ηλικίας το ερέθισμα αυτό οδηγεί αντανακλαστικά
σε δυο "κινητικά συμπλέγματα", τα οποία περιέχουν όλους τους θεμέλιους
λίθους της ανθρώπινης κίνησης: την “αντανακλαστική έρπυση” και το “αντανακλαστικό
ρολάρισμα”. Αυτά τα κινητικά συμπλέγματα μπορούν να ενεργοποιηθούν ανεξαρτήτως της
θέλησης του ασθενή.
Αποτέλεσμα της ενεργοποίησης
Και τα δύο "κινητικά
συμπλέγματα" περιέχουν τα βασικά συστατικά κάθε μετακίνησης: Αυτόματος
έλεγχος της ισορροπίας κατά τη διάρκεια κινήσεων (“έλεγχος στάσης σώματος“), ευθειασμός
του σώματος ενάντια στη βαρύτητα και στοχευμένες κινήσεις σύλληψης αντικειμένων
και βηματισμού των άκρων (“φασική κινητικότητα”). Θεωρείται πως με την επαναλαμβανόμενη
πρόκληση αυτών των “αντανακλαστικών” κινήσεων οδηγούμαστε σε ένα βαθμό σε
απελευθέρωση παλιών ή σε δημιουργία νέων συνδέσεων εντός μπλοκαρισμένων
νευρικών δικτύων μεταξύ του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Το αποτέλεσμα: Οι
μυϊκές λειτουργίες που απαιτούνται σε αυθόρμητες και ακούσιες πράξεις της
καθημερινότητας, ιδιαίτερα της σπονδυλικής
στήλης, αλλά και των χεριών, ποδιών
καθώς και του προσώπου, δρομολογούνται και ενεργοποιούνται θεραπευτικά μέσω των
γνωστών εκ γενετής κινητικών συμπλεγμάτων.
Ανάλογα με την κλινική εικόνα
κάθε ασθενή επιτυγχάνεται μια βελτίωση της αυθόρμητης στάσης και κίνησης. Έτσι
αποκτά ο ασθενής με κινητικές διαταραχές καλύτερες ικανότητες σύναψης επαφής και
επικοινωνίας με το περιβάλλον.
Όσο
νωρίτερα, τόσο το καλύτερο
Η θεραπεία VOJTA μπορεί να εφαρμοστεί από τη γέννηση μέχρι
τα βαθιά γεράματα, με διαφορετικούς για κάθε ηλικία στόχους:
- Το κεντρικό νευρικό σύστημα των βρεφών είναι ακόμα
αρκετά εύπλαστο. Οι εκάστοτε νευρικές οδοί στον εγκέφαλο είναι πολλές φορές απλά
μπλοκαρισμένες, αλλά ουσιαστικά είναι διαθέσιμες. Οι μη φυσιολογικές κινήσεις (μοντέλο
αντικατάστασης), που προκύπτουν από τις συνεχόμενες, αλλά παθολογικά
περιορισμένες προσπάθειες του βρέφους να έρθει σε επαφή, να ανασηκωθεί και να
μετακινηθεί, δεν έχουν ακόμα οριστικοποιηθεί.
- Στα μικρά νήπια, τα παιδιά σχολικής ηλικίας και τους
εφήβους μπορεί η θεραπεία να επηρεάσει θετικά τη διαδικασία ωρίμανσης και
ανάπτυξης.
- Στους ενήλικες βρίσκεται στο επίκεντρο η εκ νέου
πρόσβαση σε παλιότερα υγιή κινητικά μοντέλα. Ο βασικός θεραπευτικός στόχος
είναι η αποφυγή των επιπτώσεων της νόσου, όπως ο πόνος ή ο περιορισμός της λειτουργικότητας
και της μυϊκής δύναμης.
Η
μέθοδος Vojta:
ενεργοποίηση χωρίς εξάσκηση
Η “αντανακλαστική μετακίνηση” ή
“αντανακλαστική κινητοποίηση” κατά Vojta
ενεργοποιείται μέσα από τις 3 βασικές στάσεις του σώματος, την πρηνή, την ύπτια
και την πλάγια. Για την πρόκληση του μοντέλου κίνησης διατίθενται δέκα ζώνες πίεσης
στο σώμα, οι οποίες περιγράφονται από τον καθηγητή Vojta και οι
οποίες βρίσκονται στον κορμό, τα χέρια και τα πόδια. Συνδυάζοντας διαφορετικές
ζώνες και εναλλάσσοντας από την εφαρμογή πίεσης σε έλξη ενεργοποιούνται τα δυο
κινητικά μοντέλα, το “αντανακλαστικό ρολάρισμα”
και η “αντανακλαστική έρπυση”. Σημαντικό ρόλο παίζουν από δω και
πέρα, οι βέλτιστες γωνιακές θέσεις των άκρων και οι λεγόμενες αντιστάσεις. Ο θεραπευτής
θέτει μια αντίσταση στην εξέλιξη των τμηματικών κινήσεων του εκάστοτε κινητικού
μοντέλου. Έτσι ανακόπτεται και συγκρατείται π.χ. η τάση της στροφής του
κεφαλιού στην “αντανακλαστική έρπυση”. Οι μύες στην περιοχή του “συγκρατημένου”
μέλους του σώματος δημιουργούν έτσι μια αύξηση της τάσης χωρίς περαιτέρω βράχυνση (Ισομετρία). Επίσης
ενισχύεται και η μυϊκή δραστηριότητα σε πιο απομακρυσμένες περιοχές του
σώματος, όπως π.χ. κοιλιά, πλάτη, χέρια, πόδια.
Αντανακλαστική
έρπυση
Η αντανακλαστική έρπυση είναι
μια σειρά κινήσεων που περιλαμβάνει τα βασικότερα συστατικά της μετακίνησης: 1)
συγκεκριμένος έλεγχος θέσης, 2) ευθειασμός ενάντια στη βαρύτητα, και 3) στοχευμένες τμηματικές
κινήσεις των χεριών και ποδιών. Έτσι κατέχει το βασικό μοντέλο της ανθρώπινης
μετακίνησης. Βασική θέση είναι η πρηνής, με το κεφάλι να βρίσκεται γυρισμένο
στο πλάι πάνω στην επιφάνεια στήριξης.
Μια
αρχή – πολλές παραλλαγές
Ο κύκλος των κινήσεων της αντανακλαστικής
κινητοποίησης μπορεί να ανακτηθεί ανά πάσα στιγμή. Υπάρχουν πάνω από 30
παραλλαγές για τις τρεις βασικές θέσεις, δηλ. την πρηνή, την ύπτια και την
πλάγια. Η θεραπεία προσαρμόζεται ανάλογα με την κλινική εικόνα του ασθενή και
τον εξατομικευμένο θεραπευτικό στόχο μέσω συνδυασμού και εναλλαγής των ζωνών ενεργοποίησης/πίεσης και των αντιστάσεων,
καθώς και των μικρών αλλαγών των κατευθύνσεων πίεσης και της γωνίας των αρθρώσεων στη θέση
εκκίνησης.
Στο νεογνό είναι δυνατή μια
πλήρης ενεργοποίηση της αντανακλαστικής έρπυσης από μία ζώνη πίεσης, ενώ σε
μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες απαιτείται ο συνδυασμός περισσότερων ζωνών
πίεσης.
Αντανακλαστική
έρπυση – ενεργοποίηση στην πρηνή θέση
Η κίνηση ακολουθεί κυρίως το
λεγόμενο "χιαστό μοντέλο", κατά το οποίο κινούνται ταυτόχρονα το δεξί
πόδι και το αριστερό χέρι και αντίστροφα. Το ένα πόδι μαζί με το απέναντι ευρισκόμενο
χέρι στηρίζουν το σώμα και κινούν τον κορμό προς τα εμπρός. Ο φυσιοθεραπευτής
θέτει μια επαρκή αντίσταση στην περιστροφή του κεφαλιού του ασθενή. Κατ’ αυτόν
τον τρόπο ενισχύεται η ενεργοποίηση του συνόλου των μυών του σώματος, που παρέχει
έτσι τις προϋποθέσεις για τη διαδικασία της ανόρθωσης του σώματος. Οι στόχοι
της αντανακλαστικής έρπυσης είναι ειδικότερα:
- Ενεργοποίηση
των απαραίτητων μυϊκών μηχανισμών στήριξης και εκθειασμούς, οι οποίοι είναι
απαραίτητοι για τη στήριξη και τη σύλληψη αντικειμένων, το σήκωμα στην όρθια
θέση και το περπάτημα, καθώς και των κινήσεων βηματισμού των χεριών και ποδιών
- Ενεργοποίηση
των αναπνευστικών και κοιλιακών μυών, των μυών της πυελικής ζώνης καθώς και των
μυών του σφικτήρα της κύστης και του εντέρου
- Κινήσεις
κατάποσης (σημαντικό για τη διαδικασία της μάσησης)
- Κινήσεις
ματιών
Η μέθοδος VOJTA:
ενεργοποίηση χωρίς εξάσκηση
Αντανακλαστικό
ρολάρισμα
Το αντανακλαστικό ρολάρισμα
ξεκινάει από την ύπτια θέση, προχωρά στην πλάγια θέση και καταλήγει στην
κινητική διαδικασία του μπουσουλίσματος. Σε ένα υγιές βρέφος ένα τμήμα αυτής
της αυθόρμητης κινητικής διαδικασίας παρατηρείται περίπου στον 6ο
μήνα της ζωής και ένα επόμενο βήμα στον 8ο έως 9ο μήνα.
Με τη θεραπεία VOJTA μπορεί
αυτή η κινητική διαδικασία να προκληθεί ακόμα και στα νεογέννητα. Θεραπευτικά
χρησιμοποιείται το αντανακλαστικό γύρισμα σε διαφορετικές φάσεις στην ύπτια και
πλάγια θέση:
1. Φάση
Η 1η
φάση ξεκινάει από την ύπτια θέση, όπου τα χέρια και τα πόδια είναι τεντωμένα.
Ερεθίζοντας τη θωρακική ζώνη, η οποία βρίσκεται στο έβδομο μεσοπλεύριο διάστημα
(μεταξύ 7ης και 8ης πλευράς) επιτυγχάνεται το γύρισμα στο
πλάι.
1η φάση αντανακλαστικού ρολαρίσματος:
ενεργοποίηση σε ύπτια θέση.
Η στροφή
του κεφαλιού εμποδίζεται με την εφαρμογή αντίστασης από τον θεραπευτή. Οι
ουσιαστικότερες αντιδράσεις είναι:
- Έκταση της σπονδυλικής στήλης
- Κάμψη
των ποδιών στις αρθρώσεις του ισχίου, γονάτου και ποδοκνημικής
- Κράτημα
των ποδιών σε αυτή τη στάση ενάντια στη βαρύτητα και έξω από τη βάση στήριξης–πλάτη
- Προετοιμασία
των χεριών για τη λειτουργία στήριξης που ακολουθεί
- Κίνηση
των ματιών στα πλάγια
- Έναρξη
της κίνησης κατάποσης
- Εμβάθυνση
της αναπνοής
- Συντονισμένη
και διαφοροποιημένη ενεργοποίηση των κοιλιακών μυών.
2. Φάση
Η 2η
φάση του αντανακλαστικού ρολαρίσματος ξεκινάει από την πλάγια θέση.
Περιλαμβάνει κινητικές διαδικασίες, οι οποίες υπάρχουν στο αυθόρμητο ρολάρισμα,
το μπουσούλισμα και τον πλαϊνό βηματισμό. Ο κάτω ευρισκόμενος βραχίονας και το αντίστοιχο πόδι στηρίζουν το
σώμα και το κινούν ενάντια στη βαρύτητα
προς τα πάνω και προς τα εμπρός. Έτσι
η μυϊκή ενεργοποίηση του κάτω ευρισκόμενου χεριού μεταφέρεται από τον ώμο προς
τον αγκώνα και τελικά στο χέρι, για να καταλήξει
στη στήριξη πάνω στο χέρι. Η κίνηση
σταματάει όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία ρολαρίσματος στη θέση μπουσουλίσματος.
Ουσιαστικές
αντιδράσεις:
- Αντίθετες κινήσεις κάμψης και έκτασης των πάνω
και κάτω ευρισκόμενων χεριών και ποδιών με αύξηση της λειτουργίας στήριξης στον
κάτω ευρισκόμενο ώμο, συνεχίζοντας προς το χέρι και στη λεκάνη συνεχίζοντας
προς το πόδι
- Έκταση της σπονδυλικής στήλης κατά τη διάρκεια
της διαδικασίας ρολαρίσματος
- Στήριξη του κεφαλιού στην πλάγια θέση ενάντια στη
βαρύτητα
2. Φάση αντανακλαστικού ρολαρίσματος :
ενεργοποίηση σε πλάγια θέση
Ακόμα
και μετά τη θεραπεία παραμένει ενεργό το πρόγραμμα του κινητικού μοντέλου στον
εγκέφαλο του ασθενή, με διαφορετική σε κάθε περίπτωση διάρκεια. Έτσι, η αυθόρμητη δυνατότητα πρόσβασης του
ασθενή πάνω στα ενεργοποιημένα μοντέλα διαρκεί συχνά όλη τη ημέρα, όταν η θεραπεία
εφαρμόζεται καθημερινά πολλές φορές, και έτσι επιτυγχάνεται μια μόνιμα
βελτιωμένη στάση, κίνηση και αντίληψη στον ασθενή.
Η
επίδραση της θεραπείας VOJTA
είναι ευρέως φάσματος
Οι κινητικές διαδικασίες της
αντανακλαστικής μετακίνησης κατά Vojta
που
παρουσιάστηκαν παραπάνω περιέχουν τα βασικά μοντέλα κίνησης, τα οποία
χρησιμοποιούνται στη φυσιολογική κινητική ανάπτυξη της ανθρώπινης στάσης και
κίνησης. Κάθε ασθενής θα πρέπει να θεραπεύεται εξατομικευμένα και ανάλογα με τη
βασική πάθησή του, αλλά και τις δυνατότητες και τα όρια που προκύπτουν από αυτή.
Ασθενείς με διάφορες παθήσεις, όπως π.χ. εγκεφαλική παράλυση, σκολίωση της
σπονδυλικής στήλης ή δυσπλασία ισχίου και εξαρθρώσεις επωφελούνται από το ευρύ
φάσμα της μεθόδου Vojta. Επίσης, σε περιπτώσεις με εκτεταμένες εγκεφαλικές
κινητικές διαταραχές επηρεάζονται και μεταβάλλονται οι κινήσεις ευθειασμού και
οι ικανότητες επικοινωνίας θετικά. Η
θεραπεία Vojta
επιδρά
ιδιαίτερα στους ακόλουθους τομείς:
Σκελετικοί μύες
- Τμηματική διάταση και στροφή της σπονδυλικής
στήλης. Με αυτόν τον τρόπο είναι
λειτουργικά πιο ευέλικτη.
- Ελεύθερη κίνηση του κεφαλιού.
- Κεντράρισμα των αρθρώσεων, ειδικότερα σε ισχίο και
ώμο. Μειώνονται οι λανθασμένες στάσεις σώματος.
- Τα χέρια και πόδια μπορούν να χρησιμοποιηθούν
πιο συγκεκριμένα για λειτουργίες όπως στήριξη και πιάσιμο.
Περιοχή προσώπου και στόματος
- Διευκόλυνση των κινήσεων θηλασμού, κατάποσης και
μάσησης.
- Τα μάτια κινούνται ανεξάρτητα από το κεφάλι και
πιο στοχευμένα.
- Η φωνή γίνεται πιο δυνατή και πιο ισχυρή.
- Η ομιλία διευκολύνεται και η προφορά γίνεται πιο
κατανοητή.
Αναπνευστική λειτουργία
- Ο
θωρακικός κλωβός διευρύνεται.
- Η
αναπνοή γίνεται πιο βαθιά και σταθερή.
Αυτόνομο νευρικό σύστημα
- Καλύτερη αιμάτωση του δέρματος.
- Βελτίωση του ρυθμού ύπνου-εγρήγορσης.
- Ενεργοποίηση των ρυθμιστικών λειτουργιών του
εντέρου και της κύστης.
Αντίληψη
- Βελτίωση της αντίδρασης ισορροπίας.
- Βελτίωση του προσανατολισμού στο χώρο.
- Η αισθήσεις – κρύο, ζέστη, μυτερό ή αμβλύ-
γίνονται πιο έντονες και ακριβείς.
- Η προσωπική αντίληψη του σώματος γίνεται πιο
ξεκάθαρη.
- Η αναγνώριση μορφών και δομών αποκλειστικά μέσω
ψηλάφησης (στερεογνωσία) βελτιώνεται.
- Η ικανότητα αυτοσυγκέντρωσης γίνεται πιο σταθερή
και ευέλικτη.
Ψυχή
- Ο
ασθενής γίνεται πιο ισορροπημένος, ικανοποιημένος και συναισθηματικά ανθεκτικός.
Πο Η
θεραπεία VOJTA μπορεί
να εφαρμοστεί ως βασική θεραπεία στον τομέα της φυσιοθεραπείας σε σχεδόν κάθε
κινητική διαταραχή και σε πολυάριθμες ασθένειες όπως π.χ.:
- Σε
κεντρικού τύπου διαταραχές κινητικού συντονισμού σε νεογνά
- Σε
κινητικές διαταραχές ως συνέπεια εγκεφαλικής βλάβης (εγκεφαλική παράλυση)
- Σε
περιφερειακή παράλυση των χεριών και ποδιών (π.χ. πάρεση του βραχιόνιου πλέγματος, δισχιδής ράχη
κ.α)
- Σε
διάφορες μυϊκές νόσους
- Σε
νόσους και δυσλειτουργίες της
σπονδυλικής στήλης, π.χ. παραμορφωτική κάμψη της σπονδυλικής στήλης (σκολίωση)
- Σε
ορθοπεδικές βλάβες του ώμου και των χεριών, του ισχίου και των ποδιών – ειδικότερα
στην ανάπτυξη
- Για την
παράλληλη θεραπεία ελλειμματικής ανάπτυξης
του ισχίου (δυσπλασία/-εξάρθρωση ισχίου)
- Σε
προβλήματα αναπνοής, κατάποσης και μάσησης.
Η θεραπεία VOJTA δεν πρέπει να
εφαρμόζεται σε:
- Σε οξείες, εμπύρετες ή φλεγμονώδεις ασθένειες
- Ειδικές ασθένειες όπως π.χ. νόσος των εύθραυστων
οστών (ατελής οστεογένεση)
- Συγκεκριμένες καρδιακές και μυϊκές παθήσεις
- Εγκυμοσύνη
Η
εκτέλεση: ομαδική εργασία
Για να είναι αποτελεσματικότερη
η θεραπεία VOJTA
χρειάζεται συνήθως να επαναλαμβάνεται καθημερινά (έως και 4 φορές τη μέρα). Μια
θεραπευτική συνεδρία διαρκεί από πέντε έως είκοσι λεπτά. Οι γονείς ή οι
φροντιστές (θεραπευτές) παίζουν καθημερινά έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή της θεραπείας VOJTA, μια και είναι αυτοί που την εφαρμόζουν.
Εκτός από την υποκείμενη νόσο, η
ένταση της άσκησης, η συχνότητα και η ακρίβεια της αποδοτικότητας
προσδιορίζουν την επιτυχία της θεραπείας.
Σε συνέχεια του παραπεμπτικού από τον θεράποντα ιατρό για τη θεραπεία VOJTA, ο θεραπευτής VOJTA δημιουργεί ένα εξατομικευμένο
πρόγραμμα και καθορίζει μαζί με τον ασθενή/γονέα τους στόχους της θεραπείας. Η
μετάδοση της θεραπευτικής τεχνικής στους γονείς ή τους φροντιστές θα πρέπει να
γίνεται άμεσα, ώστε να μπορεί να ξεκινήσει η θεραπεία και στο σπίτι και έτσι να
είναι δυνατή η απαραίτητη εντατικότητα της θεραπείας. Κατά τη διάρκεια της
θεραπείας, η οποία μπορεί να διαρκεί από εβδομάδες ως μήνες –σε ειδικές
περιπτώσεις μέχρι και χρόνια- θα πρέπει πάντα ο φυσιοθεραπευτής να βρίσκεται
κοντά στους γονείς. Το θεραπευτικό πρόγραμμα, η δοσολογία καθώς και οι παύσεις
(διακοπή) της θεραπείας προσαρμόζονται σε τακτά διαστήματα ανάλογα με την
εξέλιξη του κάθε ασθενή.
Το παιδί στη θεραπεία VOJTA
Η “αντανακλαστική μετακίνηση“ είναι
εξαιρετικά αποτελεσματική, αν και ασυνήθιστη και απαιτητική για νεογνά και μικρά παιδιά. Η
θεραπευτικά επιθυμητή κατάσταση ενεργοποίησης εκφράζεται στα νεογνά κατά τη
διάρκεια της θεραπείας κατά κανόνα με κραυγή. Αυτό οδηγεί τους γονείς
δικαιολογημένα σε σύγχυση και στην εντύπωση ότι πονάνε το παιδί τους. Η κραυγή
είναι ένα σημαντικό και επαρκές μέσο έκφρασης στην ηλικία αυτή του μικρού
ασθενή, και αντίδρασης στην ασυνήθιστη ενεργοποίηση της αντανακλαστικής
μετακίνησης. Συνήθως η κραυγή δεν είναι πλέον
τόσο έντονη μετά από μια μικρή περίοδο εξοικείωσης. Στα διαλείμματα των
ασκήσεων και μετά τη θεραπεία τα βρέφη σταματούν να φωνάζουν. Τα μεγαλύτερα
παιδιά, τα οποία μπορούν να εκφραστούν λεκτικά, σταματούν επίσης να φωνάζουν.
Οι σωστές οδηγίες της θεραπεύτριας
VOJTA παρέχουν ασφάλεια στη
μητέρα για τη θεραπεία του παιδιού στο σπίτι.
Οι
γονείς ως συν-θεραπευτές
Όπως πολλές φυσικοθεραπείες
έτσι και η θεραπεία VOJTA θέτει
σημαντικές απαιτήσεις από γονείς και φροντιστές. Είναι σημαντικό να τεθούν και να
συζητηθούν με τον θεραπευτή VOJTA ή τον
θεράποντα ιατρό πιθανές αμφιβολίες πάνω στη θεραπεία και δυσκολίες πάσης φύσεως
στην εκτέλεση της. Σε πολλούς βοηθάει επίσης η ανταλλαγή απόψεων με άλλους
γονείς, π.χ. στο πλαίσιο μιας ομάδας αυτοβοήθειας (μπορείτε να βρείτε
διευθύνσεις στο διαδίκτυο στην ιστοσελίδα www.vojta.com) .
Τα
πλεονεκτήματα της μεθόδου πείθουν
Εδώ και σχεδόν 50 χρόνια
εφαρμόζεται η μέθοδος Vojta
και
έχει αποδειχθεί σε αμέτρητες περιπτώσεις νεογνών, παιδιών και ενηλίκων με
διαταραχές της ανάπτυξης και της κίνησης ως εξαιρετικά χρήσιμη, ειδικότερα όταν
τα αίτια των διαταραχών είναι αναπτυξιακές διαταραχές του εγκέφαλου ή/και του
μυοσκελετικού συστήματος. Οι ιδιαιτερότητες και τα προτερήματα της θεραπείας VOJTA συνοψίζονται ως ακολούθως:
Η θεραπεία VOJTA
είναι ευρέως φάσματος
Η θεραπεία δρα σε υπάρχουσες νευρικές
συνδέσεις μεταξύ διαφόρων επιπέδων του σώματος: από το μυοσκελετικό σύστημα
μέχρι τα εσωτερικά όργανα, από τον πιο απλό έλεγχο του κεντρικού νευρικού
συστήματος μέχρι τις πολυπλοκότερες λειτουργίες του εγκέφαλου.
Η θεραπεία VOJTA
χρησιμοποιεί «φυσική κίνηση»
Αντί της πρακτικής καθημερινών
δεξιοτήτων ενεργοποιούνται οι φυσικές, έμφυτες ικανότητες του ασθενή.
Η θεραπεία VOJTA έχει μελετηθεί
επιστημονικά και έχει αποδειχθεί
Η θεραπεία VOJTA έχει δοκιμαστεί παγκοσμίως σε πολλούς
ασθενείς από νεογνά μέχρι και σε ενήλικες. Οι αντανακλαστικές μετακινήσεις που
παρατήρησε ο καθηγητής Vojta, τα
αποτελέσματα αυτών καθώς και η θεραπευτική επιτυχία τους, έχουν μελετηθεί επιστημονικά και επιβεβαιωθεί
εμπειρικά. Πέραν τούτου υπάρχουν και μεμονωμένες τεκμηριωμένες μελέτες.
Η θεραπεία VOJTA
είναι κατάλληλη για παιδιά
Εκτός της θεραπείας VOJTA δεν απαιτείται καμία συνεχής παρακολούθηση
ή διορθωτική παρέμβαση από τους γονείς, έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να κινηθεί
ελεύθερα και αυθόρμητα.
Η θεραπεία VOJTA
ως βάση για άλλες θεραπείες
Ο έλεγχος της στάσης και
κίνησης που ενεργοποιείται μέσω της θεραπείας VOJTA είναι μια από τις πιο σημαντικές
προϋποθέσεις κάθε αυθόρμητης επικοινωνίας. Έτσι μπορεί να λειτουργεί ως βάση
των απαραίτητων ικανοτήτων συγκέντρωσης για την επιτυχή εφαρμογή των
καθορισμένων απαιτήσεων στις άλλες θεραπείες όπως π.χ. ειδική αγωγή,
λογοθεραπεία, εργοθεραπεία κ.α.
Η θεραπεία VOJTA
επιδρά μόνιμα
Ανάλογα με τη βασική πάθηση, μπορεί
μέσω της θεραπευτικής «σύζευξης» των λειτουργιών στάσης και κίνησης στο
κεντρικό νευρικό σύστημα να διατηρηθεί
το βελτιωμένο κινητικό επίπεδο. Συχνά
αυτό συμβαίνει για όλη την ημέρα και μόνο μετά από λίγες και σχετικά σύντομες εκτελέσεις του
θεραπευτικού προγράμματος. Ως αποτέλεσμα ενισχύεται η ανάπτυξη της αυτονομίας
και της ανεξαρτησίας του παιδιού.
Η θεραπεία VOJTA
είναι συμβεβλημένη με τα ταμεία
Η θεραπεία είναι αναγνωρισμένη
από τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι θεραπευτές VOJTA έχουν ολοκληρώσει με επιτυχία μια
αναγνωρισμένη επαγγελματική μετεκπαίδευση σύμφωνα με τα πρότυπα και τις
κατευθυντήριες οδηγίες της Διεθνούς Εταιρείας Vojta (Internationale Vojta Gesellschaft e.V.) για τη θεραπεία VOJTA. Το παραπεμπτικό για τη θεραπεία VOJTA εκδίδεται από το θεράποντα ιατρό.
Η θεραπεία VOJTA
είναι οικονομική
Η θεραπεία γίνεται με την
καθοδήγηση και επίβλεψη του θεραπευτή και εκτελείται ουσιαστικά από τους γονείς
στο σπίτι. Έτσι είναι πολύ οικονομική.
Περισσότερη
συναισθηματική ασφάλεια
Με τη θεραπεία VOJTA καταλήγουμε σε θετικές αλλαγές του κινητικού
συντονισμού κατά τη σύλληψη αντικειμένων, το σήκωμα, το περπάτημα και την
ομιλία. Στη συνέχεια το παιδί είναι σε
θέση να εκφράσει πιο εύκολα και εκτενέστερα
τις επιθυμίες και ανάγκες του και να ανταποκριθεί αυθόρμητα σ’αυτές. Οι
ασθενείς είναι λιγότερο απογοητευμένοι και δείχνουν πιο ισορροπημένοι και
ικανοποιημένοι. Τα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά εκφράζουν ότι μετά τη θεραπεία VOJTA νιώθουν πιο «ανάλαφρες» τις κινήσεις τους. Το θετικό
αυτό συναίσθημα ωθεί σε ορατά βελτιωμένες επικοινωνιακές ικανότητες. Η στοργή
και ασφάλεια, την οποία μεταφέρουν οι γονείς στα παιδιά με τη θεραπεία VOJTA, δυναμώνει τη σχέση γονέα-παιδιού και
οδηγεί σε νέες εμπειρίες του παιδιού.
Περισσότερες πληροφορίες και επαφές
επικοινωνίας
Συνεργασία με άλλους θεραπευτές
Οι θεραπευτές VOJTA εργάζονται εντατικά στην πρώιμη θεραπεία
νεογνών και παιδιών μαζί με άλλους θεραπευτές, παιδαγωγούς, ιατρούς και
ψυχολόγους.
Η θεραπεία VOJTA έχει θετική επιρροή στο
συνολικό συντονισμό των κινήσεων του παιδιού κατά την αυθόρμητη κινητική
συμπεριφορά. Το αποτέλεσμα είναι μια βελτιωμένη εικόνα σηκώματος στην όρθια
θέση, σύλληψης αντικειμένων και ομιλίας. Έτσι δημιουργεί στο παιδί σημαντικά
βελτιωμένες δυνατότητες στην αντιπαράθεση με το περιβάλλον του.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως
βάση για άλλες θεραπείες και το παιδί να βοηθηθεί αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις στη θεραπεία με το ψυχολόγο,
παιδαγωγό, λογοθεραπευτή, κινησιοθεραπευτή κ.α.
Περισσότερες πληροφορίες
Σε όλη τη Γερμανία υπάρχουν ειδικοί
θεραπευτές VOJTA,
ιατροί καθώς και θεραπευτικά κέντρα και κλινικές, στις οποίες παρέχεται η
θεραπεία VOJTA.
Internationale Vojta Gesellschaft e.V.
Wellersbergstrasse
60
D-57072
Siegen
Tel.
+49/(0)271/30 38 39-99
Fax.
+49/(0)271/30 38 39-98
Ιανουάριος/ 2011 7η αναθεωρημένη έκδοση c
Διεθνής Εταιρεία Vojta (Εκδότης)