ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ

Άρθρο του Νίκου Σκαρμέα, Επίκουρου Καθηγητή Νευρολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αιγινήτειο Νοσοκομείο.

Πέραν των γενετικών, περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να επηρεάζουν την πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου. Τροποποιήσιμοι παράγοντες που πιθανώς να παίζουν ρόλο συμπεριλαμβάνουν τους κάτωθι: καρδιαγγειακοί παράγοντες (διαβήτης, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία), κάπνισμα, τραυματικές κακώσεις, κατάθλιψη, φάρμακα (ορμόνες όπως οιστρογόνα, αντιυπερτασικά, αντιδυσλιπιδαιμικά, αντιφλεγμονώδη κλπ), καθώς και παράγοντες επηρεάζοντες το νοητικό απόθεμα (IQ, εκπαίδευση, επάγγελμα, πνευματικές, κοινωνικές δραστηριότητες, φυσική άσκηση κλπ). Ωστόσο για πολλούς από αυτούς δεν υπάρχει επιστημονική βεβαιότητα.

Στην πληθώρα των περιβαλλοντικών, δυνητικά τροποποιήσιμων παραγόντων που έχουν συσχετιστεί με τη ΝΑ, δε μπορούσε να λείπει και η διατροφή. Τα δεδομένα είναι αντικρουόμενα. Υψηλότερη πρόσληψη διαφόρων βιταμινών όπως C, Ε, Β6, Β12, φυλικού οξέως, φλαβονοειδών, ακόρεστων λιπαρών και ψαριών και μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (καθώς και μια σερά άλλων αντιοξειδωτικών, αντιφλεγμονωδών συμπληρωμάτων διατροφής, τροφών και θρεπτικών συστατικών) έχουν συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο ΝΑ ή με βραδύτερη νοητική έκπτωση.

Ωστόσο, άλλες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι ο κίνδυνος για ΝΑ ή νοητική έκπτωση δε συσχετίζεται με την πρόσληψη των ανωτέρω. Μια από τις πιθανές αιτίες των παραπάνω αντικρουόμενων ερευνών είναι και το γεγονός ότι εξετάζουν διατροφικά στοιχεία απομονωμένα και όχι ως μέρη μιας συνολικής δίαιτας. Η εξέταση συνολικών διατροφικών σχημάτων παρέχει τα πλεονεκτήματα της συνεκτίμησης πολλών διατροφικών στοιχείων ταυτόχρονα ενσωματώνοντας πιθανές αλληλεπιδράσεις τους και της αποφυγής πολλαπλών συγκρίσεων.

Ένα τέτοιο διατροφικό σχήμα είναι η Μεσογειακή Δίαιτα. Νεότερα δεδομένα υποδηλώνουν ότι πιθανώς να σχετίζεται και με μειωμένη πιθανότητα για ΝΑ. Μάλιστα μια πρόσφατη Ελληνική μελέτη προσέφερε σημαντικότατα νέα δεδομένα ως προς αυτό το θέμα. Συγκεκριμένα η κ. Ψαλτοπούλου από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία κυρίως με τον κ. Σεργεντάνη και τον κ. Παναγιωτάκο (αλλά και άλλους συνεργάτες) δημοσίευσαν μια μετα-ανάλυση όπου ανάλυσαν όλες τις έως τώρα μελέτες που εξέταζαν τη σχέση της μεσογειακής δίαιτας με μια σειρά νευρολογικών παθήσεων. Στη μελέτη αυτή κατέδειξαν ότι η τήρηση της μεσογειακής δίαιτας σχετίζεται όχι μόνο με καλύτερες νοητικές επιδόσεις και λιγότερη άνοια, αλλά και με προστασία από άλλες εγκεφαλικές παθήσεις όπως τα αγγειακά εγκεφαλικά και η κατάθλιψη. Η μελέτη αυτή όχι μόνο δημοσιεύτηκε στο Annals of Neurology, ένα από τα πλέον έγκριτα διεθνώς περιοδικά του χώρου της νευρολογίας, αλλά πήρε μεγάλη δημοσιότητα σε μη επιστημονικά μέσα μαζικής επικοινωνίας (δηλαδή του ευρέως κοινού).

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER 2013: ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

• Δευτέρα 16 έως και Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου 2013: Εβδομάδα Ενημέρωσης, Πρόληψης και Έγκαιρης Διάγνωσης για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Στα Κέντρα Ημέρας της εταιρείας σε Αμπελοκήπους, Παγκράτι, Μαρούσι και Ηλιούπολη, από τις 10:00 έως και τις 17:00, ειδικευμένοι επιστήμονες θα κάνουν τεστ μνήμης σε άτομα άνω των 60 ετών. Απαραίτητη η δήλωση συμμετοχής, τηλ. 9011 40 41 51.

• Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου 2013: Συνέδριο με θέμα: «Οι εκπαιδευτικές ανάγκες των έμμισθων και οικογενειακών φροντιστών: Παρουσίαση του προγράμματος SET CARE - «Μάθηση εξ’ αποστάσεως στο πλαίσιο της κατ’ οίκον φροντίδας». Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα Κωστής Παλαμάς, του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ακαδημίας 48 & Σίνα, Αθήνα, Ώρες 10:00-16:00. Η συμμετοχή είναι ΔΩΡΕΑΝ. Θα χορηγηθεί βεβαίωση παρακολούθησης.

ΝΕΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΑΣ

Άρθρο της Μάγδας Τσολάκη, ΜD, PhD, Νευρολόγου – Ψυχιάτρου, Θεολόγου, Καθηγήτριας Α.Π.Θ., Προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών

Η προσπάθεια για την αντιμετώπισή της άνοιας έχει τρεις κατευθύνσεις: Προφύλαξη, σύγχρονη αντιμετώπιση (ότι πιο καινούργιο στην καθημερινή μας κλινική πράξη) και μελλοντικές στρατηγικές.

Για την προφύλαξη

1. Γενετική Θεραπευτική: Πρόσφατες έρευνες για την Υγεία του εγκεφάλου δίνουν νέες ελπίδες στους ασθενείς και υπόσχονται επανάσταση στα πεδία της Νευρολογίας και Ψυχιατρικής. Προσωπικές φαρμακογενετικές δοκιμασίες (τεστ) που θα προσφέρουν βοήθεια στη διάγνωση και στην επιλογή της θεραπείας θα είναι σε λίγο έτοιμες για την καθημερινή κλινική πράξη. Ήδη βιολογικοί δείκτες που έχουν σχέση με το β-αμυλοειδές στο ΕΝΥ χρησιμοποιούνται όχι μόνο για ερευνητικούς λόγους. Πρόσφατα οι ακτινολόγοι και οι πυρηνικοί γιατροί μπορούν να δουν τις ειδικές για την ΝΑ πλάκες του β-αμυλοειδούς σε ζωντανούς ασθενείς χρησιμοποιώντας Positron Emission Tomography που έχει εγκριθεί από τον FDA. Όπως όλα τα μεγάλα ιατρικά νέα, η εισαγωγή αλγορίθμων και η εισαγωγή νέων τεχνολογιών απαιτούν δυνατή επιστημονική έρευνα και χρόνο. Για πολλά νευρολογικά και ψυχιατρικά νοσήματα η διάγνωση και η αποτελεσματική θεραπεία δεν παρατηρούνται αρκετά γρήγορα.

2. Για ασθενείς με Ήπια Νοητική Διαταραχή (ΗΝΔ) (πρώιμο στάδιο άνοιας): Το CHF5074 βελτιώνει τις νοητικές διαταρχές: Κλινική μελέτη με τον αναστολέα φλεγμονής του ΚΝΣ CHF5074 έδειξε βελτίωση των νοητικών λειτουργιών ασθενών με ΗΝΔ. Το φάρμακο CHF5074 είναι ρυθμιστής της μικρογλοίας, δηλαδή αλλάζει τη συμπεριφορά των μικρογλοιακών κυττάρων. Τα κύτταρα αυτά είναι υπεύθυνα για την ανοσοαντίδραση στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Π.χ. βοηθούν στην απελευθέρωση των αντιδράσεων στη φλεγμονή και προστατεύουν τους ευαίσθητους ιστούς. Υπάρχει μία θεωρία που υποστηρίζει ότι οι πλάκες στην ΝΑ προτρέπουν τα μικρογλοιακά κύτταρα να επιτίθενται στους υγιείς νευρώνες και ιστούς. Το φάρμακο CHF5074 δεν επιτρέπει αυτή την καταστροφική συμπεριφορά. Η μελέτη έγινε από την Ιταλική φαρμακευτική Εταιρεία Chiesi Pharmaceuticals σε 74 ασθενείς σε τρεις ομάδες που πήραν το φάρμακο σε διαφορετικές δόσεις για περισσότερο από 90 εβδομάδες. Μία πρόωρη ανάλυση 27 ασθενών στην 88η εβδομάδα έδειξε στατιστικά σημαντική δοσοεξαρτώμενη βελτίωση στις νοητικές λειτουργίες. Οι φορείς ενός ή δύο γονιδίων ΑΡΟΕ ε4, που αυξάνουν τον κίνδυνο για νόσο Alzheimer, έδειξαν σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα από τους μη φορείς σε δύο από τις δοκιμασίες που χρησιμοποιήθηκαν Τα αποτελέσματα αυτά παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο AAIC το 2013 στη Βοστώνη.

3. Φάρμακο που χορηγείται για τον Σακχαρώδη Διαβήτη ελαττώνει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας: Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι το φάρμακο Μετφορμίνη (Glucophage) ελάττωσε τον κίνδυνο εμφάνισης της άνοιας κατά 20%. Το φάρμακο αυτό χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. Η μελέτη έγινε από επιστήμονες της Kaiser Permanante, μία μη κερδοσκοπική Ιατρική Ομάδα που έχει έδρα την Καλιφόρνια. Εξέτασαν τα ιστορικά πάνω από 15.000 αρρώστων > 55 ετών με ΣΔ τύπου 2, που πήραν μετφορμίνη για περισσότερο από 5 χρόνια. Αυτοί οι ασθενείς είχαν κατά 20% λιγότερο κίνδυνο να πάθουν άνοια σε μεγάλες ηλικίες. Τώρα τρέχουν μελέτες όπου χορηγείται η μετφορμίνη ως θεραπεία και σε ασθενείς με άνοια και σε ασθενείς με ήπια νοητική διαταραχή.

4. Εξέταση με PET scans παρουσιάζει την προσβολή του εγκεφάλου από την τ-πρωτεΐνη σε ασθενείς: Ιάπωνες ερευνητές από Japan’s National Institute of Radiological Sciences βρήκαν νέα μέθοδο που απεικονίζει την τ πρωτεΐνη στον εγκέφαλο ασθενών σε διάφορα στάδια της νόσου Alzheimer. Εξέτασαν με PET ασθενείς και φυσιολογικούς της ίδιας ηλικίας πριν από την εξέταση χορήγησαν [C¹¹] PBB3 – ουσία που χρωματίζει την τ πρωτεΐνη - and [¹¹C] PIB, που συνδέεται με το β αμυλοειδές. Εκτεταμένες περιοχές του εγκεφάλου χρωματίστηκαν στους ασθενείς με ΝΑ. Η έκταση των βλαβών καθώς και η συγκέντρωση των βλαβών παρουσίασαν μεγάλη συσχέτιση με τη σοβαρότητα της νόσου.

5. Καθυστέρηση στην συνταξιοδότηση μπορεί να καθυστερεί την εμφάνιση της άνοιας: Μία νέα γαλλική μελέτη έδειξε ότι άνθρωποι που καθυστερούν να πάρουν σύνταξη είναι σε μικρότερο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια. «Για κάθε έτος περισσότερο δουλειάς, ο κίνδυνος εμφάνισης άνοιας ελαττώνεται κατά 3.2%», είπε η Dr. Carole Dufouil, επιδημιολόγος στο INSERM, δημόσιο γαλλικό ερευνητικό κέντρο. Η Dr. Dufouil εξέτασε τα αρχεία 430,000 εργαζομένων. Είχαν περάσει κατά μέσο όρο 12 χρόνια από τη συνταξιοδότησή τους και ήταν στην ηλικία κατά μέσο όρο των 74 ετών. Σχεδόν το 3% ανέπτυξαν άνοια, αλλά ο κίνδυνος ελαττωνόταν με κάθε επιπλέον χρόνο δουλειάς. Άτομο που συνταξιοδοτήθηκε στα 65 είχε κατά 15% μικρότερο κίνδυνο να αναπτύξει άνοια από κάποιον που συνταξιοδοτήθηκε στα 60.

Αντιμετώπιση της άνοιας

Αν και η νόσος είναι γνωστή για περισσότερο από ένα αιώνα (1906-2013) οι αναστολείς των χολινεστερασών και η μεμαντίνη είναι τα μόνα φάρμακα που έχουν εγκριθεί. Τα φάρμακα αυτά προσφέρουν συμπτωματική βελτίωση μόνο χωρίς να μπορούν να τροποποιήσουν την πορεία της νόσου.

1. Ο FDA εγκρίνει το αυτοκόλλητο της Ριβαστιγμίνης (Exelon) για την σοβαρή άνοια: Στις 7 Ιουλίου ο FDA ενέκρινε την χρήση του αυτοκόλλητου της Ριβαστιγμίνης για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της σοβαρής Νόσου Alzheimer. Το αυτοκόλλητο της ριβαστιγμίνης απελευθερώνει το φάρμακο συνεχώς όλο το 24ωρο. Εγκρίθηκε για πρώτη φορά το 2007 για την αντιμετώπιση της ήπιας και μέσης βαρύτητας άνοιας.

2. Παράγοντες Ηerbal: Νοητικά, συμπεριφορικά και ψυχολογικά συμπτώματα είναι τυπικά χαρακτηριστικά των ασθενών με άνοια όπως είναι η νόσος Alzheimer (AD), η αγγειακή άνοια (VD), και άλλες μορφές γεροντικής άνοιας. Κλινικές ενδείξεις υποστηρίζουν την πιθανή χρησιμότητα του chotosan (CTS) και του yokukansan (YKS), παραδοσιακές μορφές herbal που ονομάζονται φάρμακα Kampo, στη θεραπεία των νοητικών συμπεριφορικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων των ασθενών με άνοια, αν και οι ενδείξεις τους διαφέρουν. Η δυνατότητα των CTS και YKS για την αντιμετώπιση των ασθενών με άνοια υποστηρίζεται από προκλινικές μελέτες σε πειραματικά μοντέλα άνοιας με ζώα που έχουν νοητικά και συναισθηματικά προβλήματα που προκαλούνται από το γήρας και τον διαβήτη, δηλαδή παράγοντες κινδύνου για την άνοια. Περισσότερες μελέτες χρειάζονται για να γίνει κατανοητό ποιες είναι οι δραστικές ουσίες και ποιος είναι ο στόχος τους για να έχουμε το αποτέλεσμα που επιθυμούμε κατά της άνοιας.

3. Φάρμακο με στοιχεία από τροφές: Περιμένουμε την κυκλοφορία στην Ελλάδα ενός φαρμάκου, το οποίο περιέχει όλα τα στοιχεία εκείνα που παίρνουμε από τις τροφές και βοηθούν στη διατήρηση των συνάψεων των νευρώνων. Το φάρμακο αυτό περιέχει: Uridine (UMP), Ωμέγα-3 λιπαρά, Χολίνη, Φωσφωλιπίδια, Ωταμίνες του συμπλέγματος Β, και αντιοξειδωτικά.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΓΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ

• Μία νέα μελέτη φάσης 3 ξεκίνησε το 2013 με σκοπό την έρευνα της πιογλιταζόνης, ένα φάρμακο για τον Σακχαρώδη διαβήτη, σε φυσιολογικούς ανθρώπους με θετικά προδιαθεσικά γονίδια. Η μελέτη αποφασίστηκε να τρέξει σε κέντρα της Ευρώπης, της Αμερικής, της Αυστραλίας και της Ρωσίας. Οι συμμετέχοντες θα είναι νοητικά υγιείς αλλά θα φέρουν τα προδιαθεσικά γονίδια APOE και TOMM40 που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο πρώιμης έναρξης της ΝΑ. Αυτή η μελέτη θα χρησιμοποιήσει και θα αξιολογήσει τα καινούργια διαγνωστικά κριτήρια NIA/Alzheimer’s Association για MCI που οφείλεται σε ΝΑ. Στην Ευρώπη, η pioglitazone είναι στην αγορά από την Εταιρεία Takeda όπως το Actos και το Glustin για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2. Σε μελέτες σε ανθρώπους έδειξε ότι σχετίζεται με ελάττωση δεικτών της φλεγμονής στον εγκέφαλο.

• Το φάρμακο Semagacestat είναι ένα μικρομόριο αναστολέας της γ-secretase. Έγινε μία μελέτη διπλή-τυφλή ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο – placebo - σε 1537 ασθενείς με νόσο Alzheimer και με τυχαιοποίηση άλλοι πήραν 100 mg semagacestat, άλλοι 140 mg semagacestat, ή placebo. Η μελέτη σταμάτησε ενώ οι ασθενείς που έπαιρναν εικονικό φάρμακο έφτασαν τους 189, 153 ασθενείς στην ομάδα που έπαιρναν 100 mg semagacestat, και 121 ασθενείς στην ομάδα που έπαιρναν 140 mg semagacestat. Η κλίμακα ADAS-cog έδειξε επιδείνωση σε όλες τις ομάδες - 6.4 βαθμούς στην ομάδα placebo, 7.5 βαθμούς στην ομάδα που έπαιρνε 100 mg και 7.8 βαθμούς στην ομάδα που έπαιρνε 140 mg; (P=0.15 και P=0.07, αντίστοιχα, για τη σύγκριση με το placebo). Η κλίμακα ADCSADL έδειξε επιδείνωση σε όλες τις ομάδες (μέση αλλαγή στην εβδομάδα 76, -9.0 βαθμούς στην ομάδα placebo, -10.5 βαθμούς στην ομάδα των 100-mg, και -12.6 βαθμούς στην ομάδα των 140-mg; (P=0.14 και P<0.001, αντίστοιχα, στη σύγκριση με το εικονικό φάρμακο- placebo).

«ΘΕΩΡΩ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΑΣ»

Συνέντευξη της Μάγδας Τσολάκη, ΜD, PhD, Νευρολόγου–Ψυχιάτρου, Θεολόγου, Kαθηγήτριας Α.Π.Θ., Προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών

HD: Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις για το Αλτσχάιμερ;

Η εκτεταμένη έρευνα στην κυτταρική και μοριακή παθογένεια της νόσου τις τελευταίες δεκαετίες προκάλεσε μεγάλη πρόοδο στην κατανόηση της νόσου. Υπάρχουν πια καινούργιες μέθοδοι διάγνωσης της νόσου. Η πλέον τελευταία μέθοδος διάγνωσης ανακοινώθηκε στις 29 Ιουλίου 2013 και περιγράφεται στην εφημερίδα της Alzheimer Europe. Πρόκειται για μια νέα εξέταση στο αίμα που χρησιμοποιεί microRNA για τη διάγνωση της άνοιας. Μία γερμανο-αμερικανική ομάδα ανέπτυξε μία μέθοδο που ανιχνεύει νέους βιολογικούς δείκτες χρησιμοποιώντας microRNAs ή τμήματα του γενετικού κώδικα. Οι ερευνητές ανέλυσαν μία ομάδα 12 microRNAs από το αίμα 48 ασθενών με ΝΑ και 22 υγιείς και κατέγραψαν τις διαφορές που υπήρχαν στην ομάδα με ΝΑ και σε σχέση με τους φυσιολογικούς. Στη συνέχεια ακολούθησαν την ίδια διαδικασία με ασθενείς με άλλα νοσήματα και φυσιολογικούς. Η εξέταση έδειξε ότι μπορεί να ξεχωρίσει τους ασθενείς με ΝΑ, αλλά και εκείνους με άλλα νοσήματα. Μπορούσε να ξεχωρίσει με περισσότερη από 95% ακρίβεια τους φυσιολογικούς από τους ασθενείς με σχιζοφρένεια, κατάθλιψη και διπολική διαταραχή. Με λιγότερη ακρίβεια μπορούσε να βοηθήσει στη διάγνωση των ασθενών με Ήπια Νοητική Διαταραχή, Νόσο Parkinson και σκλήρυνση κατά πλάκας (περίπου 82%).

Η ακρίβεια στη διάκριση ΝΑ και άλλων νευροεκφυλιστικών νοσημάτων ήταν περίπου 75%. Έχουν αναπτυχθεί επίσης νέες θεραπευτικές στρατηγικές που προσπαθούν να τροποποιήσουν την πορεία της νόσου. Η μεγαλύτερη εξέλιξη προς αυτή την κατεύθυνση είναι οι θεραπευτικές που στηρίζονται στο β-αμυλοειδές και στην τ πρωτεΐνη, που πιθανώς να είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση της ΝΑ στο άμεσο μέλλον. Αρκετά φάρμακα που ήταν χρήσιμα προκλινικά (πειραματόζωα) απέτυχαν να βοηθήσουν τους ασθενείς με ΝΑ. Οι γνώσεις που αποκτήθηκαν όμως από αυτές τις κλινικές δοκιμές είναι πολύτιμες.

HD: Το οικονομικό κόστος της ασθένειας είναι σε πολλές περιπτώσεις ιδιαίτερα υψηλό για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Ποιες ενέργειες πιστεύετε ότι πρέπει να γίνουν από την πλευρά της Πολιτείας για την οικονομική διευκόλυνση των ανθρώπων αυτών;

Είχαμε καταφέρει το 2006 οι ασθενείς να παίρνουν τα φάρμακά τους δωρεάν. Τώρα χρειάζεται να τα πληρώνουν. Το κόστος στις κλινικές καλυπτόταν από τη σύνταξή τους. Με την ελάττωση των συντάξεων οι οικογένειες δεν μπορούν να εισάγουν τους ασθενείς σε γενικές ή ψυχιατρικές κλινικές ή και γηροκομεία και επομένως τους κρατούν στο σπίτι και ένα μέλος της οικογένειας χάνει τη δουλειά του. Η πολιτεία θα πρέπει να μας ακούσει. Δυστυχώς η υπεύθυνη πρώην υφυπουργός Υγείας δεν άκουσε ποτέ τις προτάσεις μας. Ελπίζω η καινούργια υφυπουργός και ο νέος Υπουργός να μας ακούσουν και έτσι με ελάχιστο κόστος θα καταφέρουμε τα μέγιστα. Θα έχουμε εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την άνοια, όπως όλες οι αναπτυγμένες χώρες του κόσμου, θα έχουμε εθνικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τους επαγγελματίες υγείας και τους περιθάλποντες, εθνική γραμμή βοήθειας, και έτσι ο γολγοθάς των ασθενών μας θα είναι λιγότερο επώδυνος, διότι η πολιτεία θα παίξει τον ρόλο του Κυρηναίου.

HD: Πώς προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία της μονάδας αντιμετώπισης προβλημάτων νόσου Αλτσχάιμερ και τι προσφέρει;

Στη σελίδα μας http://www.alzheimer-hellas.gr/public. php?page=49 οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δουν τα περιοδικά μας, τα βιβλία μας, τα προγράμματα των συνεδρίων μας και των Ημερίδων, καθώς και το καταστατικό μας για να καταλάβετε τον εθελοντικό αγώνα που δίνουμε κάποιοι άνθρωποι σε όλη την Ελλάδα σε εθελοντική βάση από το 1995 μέχρι σήμερα. Η ιδέα ξεκίνησε το 1998 με μια Press Conference όπου παρών ήταν ο τότε διευθυντής Ψυχικής Υγείας και μου ζήτησε να του πω σε ποιες πόλεις μπορούμε να κάνουμε Κέντρα Ημέρας άμεσα. Τότε μπορούσαμε μόνο σε 4, Αθήνα, Βόλο, Χανιά και Θεσσαλονίκη. Και τα κάναμε. Τώρα είμαστε έτοιμοι να κάνουμε κέντρα Ημέρας σε όλη την Ελλάδα αλλά η πολιτεία δεν μπορεί. Αν ωστόσο κάποιος έλληνας εφοπλιστής ή άλλος πλούσιος έλληνας θέλει να βοηθήσει έτσι ώστε κάθε ασθενής μας από την Κρήτη μέχρι την Αλεξανδρούπολη και από τη Ρόδο μέχρι την Κέρκυρα να τυγχάνει της καλύτερης φροντίδας αυτό είναι σήμερα δυνατό.

HD: Πόσοι άνθρωποι έχουν εξυπηρετηθεί μέχρι σήμερα;

Σήμερα εξυπηρετούνται 1500 ασθενείς κάθε μήνα στα κέντρα Ημέρας της Θεσσαλονίκης. Στο Νοσοκομείο Παπανικολάου έχουν εξετασθεί από το 1992 πάνω από 20.000 ασθενείς.

HD: Πιστεύετε ότι εξακολουθεί να υπάρχει άγνοια και προκατάληψη γύρω από τη νόσο;

Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη μας που έχει ως κεντρικό στόχο τη διερεύνηση της ενημερότητας του κοινωνικού συνόλου σχετικά με την άνοια, και των συναισθηματικών και γνωστικών αντιδράσεων των ανθρώπων απέναντι στους ασθενείς με άνοια, η ΝΑ ακολουθείται από υψηλές θετικές κοινωνικές συναισθηματικές αντιδράσεις στην ελληνική κοινωνία (98.2%). Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων δεν ένιωθαν ευάλωτοι (77.1%) ή άγχος (71.4%) απέναντι στην ενδεχόμενη απειλή της νόσου. Υπάρχει αρκετά ικανοποιητική ενημέρωση του κοινού σχετικά με την άνοια και τη ΝΑ (44%). Η προηγούμενη εμπειρία του με ασθενή με ΝΑ (p.031), καθώς και ο τόπος κατοικίας του (p.011) επηρέαζαν την ικανότητα αναγνώρισης της νόσου. Οι γυναίκες ήταν πιο πρόθυμες από τους άνδρες στο να προσφέρουν ενδιαφέρον, φροντίδα, συμπόνια, επιθυμία για βοήθεια και συμπάθεια (p.039). Οι περισσότερο μορφωμένοι ένιωθαν περισσότερο ευάλωτοι στη ΝΑ (p.039). Όσο περισσότερο ένιωθαν ευάλωτοι απέναντι στη νόσο τόσο περισσότερο εκδήλωναν επιθετικά συναισθήματα (p.022), ενώ η ενασχόλησή τους με την ιδέα της νόσου συντελούσε στην εκδήλωση απορριπτικών συναισθημάτων (p.017). Τα κοινωνικά αισθήματα επηρεάζονταν θετικά από το πόσο αγχωμένος ένιωθε ο ερωτώμενος απέναντι στην ιδέα να νοσήσει (p.029). Από την έρευνα αυτή προκύπτει ότι αρκετοί από τον ελληνικό πληθυσμό που συμμετείχαν ήταν ενήμεροι σχετικά με το θέμα της άνοιας, ενώ η πλειοψηφία από αυτούς εξέφρασαν θετικά συναισθήματα απέναντι στους ασθενείς με άνοια.

HD: Τι θα προτείνατε σε κοινωνικό επίπεδο ως αντιμετώπιση της ίδιας της ασθένειας αλλά και της προκατάληψης απέναντι στη νόσο και τους νοσούντες;

Η εκπαίδευση νομίζω ότι είναι το μεγάλο μυστικό για την καλύτερη αντιμετώπιση της άνοιας. Η εκπαίδευση όλων: ασθενών, υγειών, περιθαλπόντων, επαγγελματιών υγείας, ιερέων, δασκάλων, πολιτικών.

HD: Τα τελευταία χρόνια οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν επιδοθεί σε μία συνεχή αναζήτηση νέων φαρμακευτικών θεραπειών για την νόσο. Κατά τη γνώμη σας ποιες είναι οι πιο σημαντικές φαρμακευτικές εξελίξεις της τελευταίας διετίας;

Παρά τα αρνητικά αποτελέσματα των κορυφαίων κλινικών δοκιμών φάσης ΙΙΙ για bapineuzumab και solanezumab στην ήπια και μέτρια ΝΑ, τα ευρήματα αυτών των δοκιμών και οι πρόσφατες εξελίξεις οδηγούν σε αισιοδοξία για τις αντι-αμυλοειδικές θεραπείες. Η ανοσοθεραπεία του β-αμυλοειδούς (Aβ) έδειξε την ικανότητα να συνδέεται με το Αβ του ΚΝΣ και να τροποποιεί τους βιολογικούς δείκτες στους ασθενείς με θεραπεία με bapineuzumab, και ήπια νοητική βελτίωση στους ασθενείς με ήπια άνοια που πήραν solanezumab. Η πρόσφατη δυνατότητα χρησιμοποίησης αναστολέων της BACE μας προσφέρει επιπλέον ευκαιρίες να δοκιμάσουμε την αξία της ελάττωσης του β-αμυλοειδούς στην κλινική πράξη. Η βελτίωση των κλινικών δοκιμών, όπως η εισαγωγή ασθενών με πολύ πρώιμη ΝΑ, με τις θεραπείες να διαρκούν περισσότερο χρόνο και με τη χρησιμοποίηση νέων πιο ευαίσθητων νευροψυχολογικών δοκιμασιών ή άλλων δεικτών, ίσως μας δώσει την ευκαιρία να έχουμε κλινική αποτελεσματικότητα και επομένως αποτελεσματικές θεραπείες για τους ασθενείς μας.

HD: Στη χώρα μας ποιες ενέργειες θεωρείτε απαραίτητες προς υλοποίηση τόσο για την εξυπηρέτηση των ασθενών, όσο και των οικογενειών τους;

Θεωρώ απαραίτητη τη δημιουργία Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου, Σχέδιου Νόμου και στη συνέχεια Νόμου για την αντιμετώπιση της Άνοιας. Παράλληλα, πιστεύω ότι πρέπει εθελοντικές ομάδες να πλαισιώσουν τις εταιρείες για την κατ’ οίκον φροντίδα, Υπάρχουν πολλές στην Ελλάδα και στην Κύπρο, που ψάχνουν κοινωνικούς στόχους για να καταξιωθούν. Οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να εκπαιδευτούν, ενώ πρέπει να παραδίδονται μαθήματα ενημέρωσης σε κάθε πόλη και σε κάθε χωριό, καθώς και μαθήματα για την προφύλαξη της άνοιας. Τέλος, θεωρώ ότι επιβάλλεται να εξετασθούν όλοι που είναι πάνω από 65 χρονών.

Πηγή: Ηλεκτρονικό περιοδικό «Health daily»