ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΑ ΣΕ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ: Ο ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ

«Κάλλιο αργά παρά ποτέ» θα πείτε, όταν ακούσετε ότι εδώ και δύο χρόνια περίπου, στο Υπουργείο Εσωτερικών και στην αρμόδια  Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, άρχισαν να βλέπουν πιο συστηματικά και πιο σοβαρά το θέμα της διάσωσης των ΑμεΑ βάση οργανωμένου σχεδίου, σε περίπτωση έκτακτης κατάστασης.

«Το ότι δεν έχουμε μόνιμες σχέσεις εργασίας σε όλες ανεξαιρέτως τις δομές που περιθάλπουν, εκπαιδεύουν, απασχολούν δημιουργικά και γενικώς έρχονται σε επαφή με ΑμεΑ, αλλά κάθε τόσο το προσωπικό αυτό αλλάζει με το θεσμό των αναπληρωτών, των επικουρικών κλπ. Ενώ και η υποστελέχωση κυριαρχεί εδώ και χρόνια, αυτό δυσχεραίνει πολύ την κατάρτιση και σωστή εφαρμογή εξατομικευμένων σχεδίων εκκένωσης των δομών αυτών σε έκτακτες καταστάσεις, θέτοντας τους ανθρώπους με αναπηρία στο έλεος του Θεού στην περίπτωση που γίνει κάτι», τόνιζε μεταξύ άλλων ο δικηγόρος και Επικεφαλής της Νεολαίας του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών Βαγγέλης Αυγουλάς. 

Ημερίδα ενημέρωσης σχετικά με την εκπόνηση Σχεδίων Εκκένωσης Κρίσιμων Υποδομών σε Περίπτωση Σεισμού ή Πυρκαγιάς για Άτομα με Αναπηρία πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 31 Οκτωβρίου 2017, στην Κεντρική Βιβλιοθήκη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Η εκδήλωση συνδιοργανώθηκε από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ), το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δασικών Πυρκαγιών (ΕΚΕΔΑΠ) του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Σκοπό της ημερίδας αποτέλεσε η παρουσίαση του ομώνυμου βιβλίου, καθώς και η αναφορά σε δράσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ατόμων με αναπηρία απέναντι στις καταστροφές.

Την ανάγκη για εντοπισμό και σαφή καταγραφή σε τοπικό και σε εθνικό επίπεδο όλων των ΑμεΑ και των χρονίως πασχόντων, ώστε να μπορεί να υπάρξει ουσιαστικός στρατηγικός σχεδιασμός για έκτακτες καταστάσεις, τόνισε επίσης ο κ. Αυγουλάς, ενώ πρότεινε να συμπεριληφθεί στα κριτήρια επιλογής διευθυντών στις σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής, και η αποτελεσματικότητα εκπόνησης άσκησης εκκένωσης Ειδικού Σχολείου από τον υποψήφιο διευθυντή.

Ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, κ. Γιάννης Καπάκης, στον χαιρετισμό του προς τους συμμετέχοντες, έκανε λόγο για την αναγκαιότητα ανάδειξης της εξέχουσας σημασίας της κατάρτισης ενός ατομικού σχεδίου εκκένωσης κτιρίων όπου κατοικούν, εκπαιδεύονται ή εργάζονται τα άτομα με αναπηρία, εξαίροντας έτσι τη σπουδαιότητα της έκδοσης αυτού του εγχειριδίου. Επίσης, δεν παρέλειψε να τονίσει τη σημασία που έχει η διαρκής εκπαίδευση και η επαναλαμβανόμενη άσκηση, στη φάση προετοιμασίας και ετοιμότητας, για τα άτομα με αναπηρία, τους φροντιστές ή τους συνοδούς τους, καθώς και για το προσωπικό που εμπλέκεται στην εκκένωση των κτιρίων.

«Το εγχειρίδιο ομολογουμένως αποτελεί μια καλή πρώτη προσπάθεια επαφής με το θέμα της διαφυγής ατόμων με αναπηρίες σε έκτακτες συνθήκες, αν και η ακαδημαϊκή προσέγγιση και η απουσία συμμετοχής του αναπηρικού κινήματος στην εκπόνησή του είναι θα λέγαμε εμφανής σε αρκετά σημεία», σημείωσε στην ομιλία του ο εκπρόσωπος της ΕΣΑμεΑ Κ. Γαργάλης και συμπλήρωσε: «Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, που αποτελεί πλέον τον νόμο 4074/2012 της Ελληνικής Πολιτείας, περιλαμβάνει ειδική αναφορά στο άρθρο 11 αυτής στην ανάγκη λήψης όλων των κατάλληλων μέτρων για την προστασία των ατόμων με αναπηρία σε καταστάσεις κινδύνου.

Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την αναπηρία 2010-2020 δεσμεύεται επίσης να προωθήσει την ευαισθητοποίηση όσον αφορά τη Σύμβαση και τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένης της προσβασιμότητας στον τομέα αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών και ανθρωπιστικής βοήθειας.

Σε εθνικό επίπεδο, ο Ν.4488/2017 περιλαμβάνει και αυτός στο άρθρο 64 αναφορά στην υποχρέωση των διοικητικών οργάνων και αρχών να μεριμνούν για την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον, τόσο σε συνήθεις συνθήκες όσο και σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (Ν.4067/2012) επίσης εισάγει για πρώτη φορά την έννοια της προστασίας ατόμων με αναπηρία ως χρηστών κτιρίων, επιβάλλοντας τη δημιουργία προστατευμένων προσβάσιμων χώρων αναμονής σε περίπτωση έκτακτων αναγκών σε κάθε όροφο του κτιρίου. Στο σημείο αυτό αξίζει να τονιστεί η ανάγκη περαιτέρω εξειδίκευσης της σχετικής νομοθεσίας και η σύνταξη σχετικών τεχνικών προδιαγραφών για το σχεδιασμό των χώρων αυτών, όπως και η συμπλήρωση/τροποποίηση του ισχύοντος Κανονισμού Πυροπροστασίας στη λογική των αρχών του «Σχεδιασμού για Όλους». Επισημαίνουμε ότι η ΕΣΑμεΑ έχει αποστείλει κατ’ επανάληψη προτάσεις στο αρμόδιο Υπουργείο, οι οποίες όμως δεν ελήφθησαν υπόψη κατά την εκάστοτε επεξεργασία του».

Ο Αντιπρύτανης του ΕΜΠ, Καθηγητής Δρ. Ευάγγελος Σαπουντζάκης, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι τα άτομα με αναπηρία, καθώς και άλλες ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, συχνά παρουσιάζονται πιο ευάλωτοι στις επιπτώσεις μιας καταστροφής. Για τον λόγο αυτό, σημείωσε ότι είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν εφαρμογές που θα συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου για τα άτομα αυτά. Δεν παρέλειψε δε να κάνει ιδιαίτερη μνεία στο ρόλο και μιας ενεργής Κοινωνίας των Πολιτών που θα συμβάλλει σημαντικά στην ενίσχυση της πρόληψης και της προετοιμασίας των ατόμων με αναπηρία.

Ο Καθηγητής του ΕΜΠ και Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δασικών Πυρκαγιών, κ. Μιλτιάδης Σταθερόπουλος, πραγματοποίησε την εναρκτήρια ομιλία παρουσίασης του οδηγού «Σχέδια Εκκένωσης Κρίσιμων Υποδομών σε περίπτωση Σεισμού ή Πυρκαγιάς για Άτομα με Αναπηρία», η έκδοση του οποίου αποτέλεσε το έναυσμα για τη διεξαγωγή της ημερίδας.

  

Η ημερίδα υπήρξε και μια εξαιρετική αφορμή για τη συγκέντρωση εκπροσώπων από φορείς ατόμων με αναπηρία, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, καθώς και στελεχών των εμπλεκόμενων δημόσιων Αρχών και φορέων, αλλά και την παρουσίαση εκ μέρους τους δράσεων που αποσκοπούν στη μείωση των επιπτώσεων των καταστροφών στα άτομα με αναπηρία. Επιπλέον, παρουσιάστηκαν διεθνείς κατευθύνσεις για την ενίσχυση των ατόμων αυτών, καθώς και οι πτυχές ευρωπαϊκών προγραμμάτων ανθεκτικότητας και διαχείρισης των καταστροφών από παιδιά και ενήλικους με αναπηρία. Τέλος, στην ίδια ημερίδα παρουσιάστηκε, από τον κ. Μενέλαο Τσαούση – Πρόεδρο και Διοικητή του ΚΕΑΤ,  το έργο της ΓΓΠΠ σε συνεργασία με το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών (ΚΕΑΤ) για τη δημιουργία εγχειριδίου με οδηγίες προστασίας σε έκτακτες καταστάσεις για άτομα με οπτική απώλεια ως μέρος των δράσεών της, αλλά και το σχέδιο αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών σε ειδικό σχολείο για μαθητές με εγκεφαλική παράλυση από τον ίδιο τον Διευθυντή του ειδικού σχολείου.

«Είναι κλασσικό πια το παράδειγμα των ελληνικών σύγχρονων οδικών σηράγγων που δε διαθέτουν στην συντριπτική πλειονότητα τους ούτε μία προσβάσιμη έξοδο διαφυγής ατόμου με αναπηρία! Ή η αδυναμία διαφυγής σε έκτακτες συνθήκες ατόμου με αναπηρία από χώρους αθλητικών ή πολιτιστικών εκδηλώσεων, εμπορικά κέντρα και δημόσιες υπηρεσίες ή ακόμη και από το ΜΕΤΡΟ, στο οποίο μάλιστα –λόγω κακού συγχρονισμού της συντήρησης των ανελκυστήρων σε εργάσιμες ώρες-καθίσταται συχνά προβληματική και η χρήση του σε κανονικές συνθήκες, οπότε καλείται το άτομο με αναπηρία να χρησιμοποιήσει άλλο σταθμό από αυτόν του προορισμού του λόγω εργασιών συντήρησης ή βλάβης στον ανελκυστήρα», σημειώνει η ΕΣΑμεΑ.

«Όλα τα σχέδια εκκένωσης που αφορούν σε άτομα χωρίς αναπηρία μπορούν να αφορούν πληθυσμιακές ομάδες. Στην περίπτωση όμως ατόμων με αναπηρία τα σχέδια αυτά πρέπει να είναι λεπτομερέστερα και προσωποποιημένα. Κανένα άτομο με αναπηρία δεν έχει τις ίδιες ανάγκες με ένα άλλο άτομο ακόμη και της ίδιας ομάδας (π.χ. ένα άτομο σε αμαξίδιο με ένα άτομο που χρησιμοποιεί πατερίτσες ή έχει κάποιο τεχνητό μέλος -αν και όλα είναι άτομα με κινητική αναπηρία- ή δύο άτομα τυφλά ένα συνηθισμένο στην ύπαρξη συνοδού και ένα με αυτόνομη κίνηση κ.λπ.). Η προσωπικότητα του κάθε ατόμου, ο βαθμός κινητικότητάς ή/και αυτονομίας του, ο ενδεχόμενος συνδυασμός αναπηριών, ο βαθμός εξάρτησής του από φαρμακευτική αγωγή ή/και υποστηρικτικό εξοπλισμό κ.λπ. ποικίλουν από το ένα άτομο στο άλλο. Και η παραμικρή διαφοροποίηση ενδέχεται να αποβεί κρίσιμη σε έκτακτες συνθήκες.

Σημαντικό ρόλο στην κατάστρωση γενικών σχεδίων προστασίας ατόμων με αναπηρία αποτελεί το «Ατομικό Σχέδιο Εκκένωσης Έκτακτης Ανάγκης». Θεωρούμε όμως, ότι το προτεινόμενο σχέδιο στο εγχειρίδιο που παρουσιάστηκε, δεν αποτελεί «ατομικό σχέδιο», αλλά συνένωση «ατομικού σχεδίου» και κυρίως «λίστας ελέγχου προσβάσιμης διαφυγής από κτίριο με χρήση κοινού». Το ατομικό σχέδιο πρέπει να είναι αυστηρά προσαρμοσμένο στις ανάγκες του συγκεκριμένου ατόμου, να τις περιγράφει με σαφήνεια -ώστε οι διασώστες να γνωρίζουν πως μπορούν να βοηθήσουν- καθώς και να περιλαμβάνει προσωποποιημένες αναφορές ως προς το πως αυτό μπορεί να διαφύγει από συγκεκριμένο κτίριο (π.χ. την κατοικία του) ή σε ποιο σημείο αυτού να καταφύγει ή ποιον να ειδοποιήσει και με ποιό τρόπο και να αποτυπώνει το βαθμό γνώσης αυτών από το συγκεκριμένο άτομο. Χρειάζεται δε, εκτενέστερη αναφορά στις ανάγκες και την εσωτερική διαφοροποίηση των κατηγοριών των ατόμων με αναπηρία, καθώς και αναφορά στην περίπτωση των ατόμων με χρόνια προβλήματα υγείας (π.χ. νεφροπαθείς, καρδιοπαθείς, αναπνευστικά προβλήματα ή συνδυασμό των παραπάνω κ.λπ.) ώστε να λαμβάνονται υπόψη κατά τον αρχιτεκτονικό ή λειτουργικό σχεδιασμό π.χ. οι ανάγκες τους για σύντομες διαδρομές εκκένωσης και πιθανής υποστήριξης», συμπλήρωσε στην ομιλία του ο ταμίας της ΕΣΑμεΑ κ. Γαργάλης.

Τρέχουμε λοιπόν, Μαραθώνιο, για να προλάβουμε να εναρμονιστούμε με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, με τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ, με τα αυτονόητα!