Ανάγκη για καλύτερες υποδομές περίθαλψης παγκοσμίως για την άνοια σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Εταιρείας Νόσου Alzheimer.
Οι αιτίες της νόσου Αλτσχάιμερ,
δεν είναι επακριβώς γνωστές. Η γενετική προδιάθεση είναι καθοριστική.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες συμπεριλαμβανομένων αγγειακών νόσων (διαβήτης,
υπέρταση, δυσλιπιδαιμία), και τρόπου ζωής (εκπαίδευση, επάγγελμα, πνευματικές,
κοινωνικές δραστηριότητες, φυσική άσκηση, δίαιτα κλπ), επίσης επηρεάζουν την πιθανότητα
ανάπτυξης της νόσου. Σήμερα, η διάγνωση της Άνοιας τίθεται στο χρονικό σημείο
που ο ασθενής εμφανίζει έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας και αδυναμία
να επιτελέσει συνηθισμένες μέχρι τότε δραστηριότητες. Οι υπάρχουσες
φαρμακευτικές θεραπείες ελέγχουν εν μέρει τα συμπτώματα, η νευροεκφυλιστική
διεργασία όμως στον εγκέφαλο των ασθενών δεν ανακόπτεται και σταδιακά ακολουθεί
τη φυσική εξέλιξή της.
Η αναφορά της Παγκόσμιας
Εταιρείας Νόσου Alzheimer που δόθηκε στη δημοσιότητα σήμερα 20/9/2013 στο
Λονδίνο από την Alzheimer’s Disease International (ADI) εξετάζει τις τελευταίες
παγκόσμιες και ανά περιοχή τάσεις στη φροντίδα ηλικιωμένων ατόμων με άνοια και
παρέχει μια ανάλυση των συστημάτων μακροχρόνιας φροντίδας σε όλο τον κόσμο. Η
έκθεση αποκαλύπτει ότι καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός γηράσκει, το παραδοσιακό σύστημα
«άτυπης» φροντίδας από την οικογένεια, τους φίλους και την κοινότητα δεν θα
είναι πλέον βιώσιμο.
Στοιχεία από την παγκόσμια έκθεση
για το 2013 προβλέπουν ότι ο αριθμός των ηλικιωμένων ατόμων που χρήζουν
φροντίδας θα αυξηθεί από 101 εκατομμύρια (στοιχεία του 2010) σε 277 εκατομμύρια
το 2050, μια περίπου τριπλάσια αύξηση. Σχεδόν οι μισοί από αυτούς ζουν με τη
Νόσο Alzheimer ή κάποια άλλη μορφή άνοιας, γεγονός που υποδεικνύει μια γρήγορα
αυξανόμενη παγκόσμια κρίση στην Υγεία. Στην Ελλάδα οι περιθάλποντες των 200.000
ασθενών χρειάζονται εκπαίδευση και στήριξη έτσι ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα
ζωής στις οικογένειες, όπου η άνοια χτύπησε την πόρτα τους. Η παγκόσμια αναφορά
παρέχει μια κατανοητή «ματιά» στην επίδραση που έχει στην κοινωνία η Νόσος.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε φέτος στην επίδραση που έχει η Νόσος Alzheimer και άλλα
είδη άνοιας στους περιθάλποντες των ασθενών. Η έκθεση συμπεραίνει ότι υπάρχει
ανάγκη για πρόσθετη βοήθεια με σκοπό την ελάφρυνση του φορτίου που έχει να
αντιμετωπίσει το μεμονωμένο άτομο-περιθάλπων, καθώς και η υποδομή περίθαλψης
παγκοσμίως.
ΝΟΣΟΣ ALZHEIMER: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Η άνοια: τελευταία δεδομένα
Άνοια είναι η απώλεια πνευματικών
ικανοτήτων που προϋπήρχαν, σαν αποτέλεσμα δυσλειτουργίας του ανθρώπινου
εγκεφάλου. Η δυσλειτουργία αυτή μπορεί να οφείλεται σε μια σειρά νευρολογικών
νόσων (συχνότερη η νόσος Αλτσχάιμερ, ακολουθούν η αγγειακή άνοια, η
Παρκινσονική άνοια , η άνοια της νόσου Πάρκινσον, η άνοια με σωμάτεια Lewy, οι
μετωποκροταφικές άνοιες κα.) Σύμφωνα με την Παρασκευή Σακκά, Νευρολόγο –
Ψυχίατρο, Διευθύντρια Τμήματος Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων Εγκεφάλου - Ιατρείου
Μνήμης ΥΓΕΙΑ, Πρόεδρο της Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών
Αθηνών και Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Άνοιας: «Με τη γήρανση του πληθυσμού
η συχνότητα της νόσου Αλτσχάιμερ (με διαφορά της συχνότερης αιτίας άνοιας) αυξάνεται
ραγδαία. Στις αναπτυγμένες χώρες, η άνοια αποτελεί ένα μείζον ιατρικό,
κοινωνικό και οικονομοτεχνικό πρόβλημα. Παγκοσμίως οι ανοϊκοί ασθενείς είναι
σήμερα 37.000.000 και αναμένεται να φτάσουν τα 115 εκατομμύρια μέχρι το 2050.
Στην Ευρώπη υπάρχουν 7,3 εκατομμύρια και στην Ελλάδα 200.000 ασθενείς με άνοια.
Οι έρευνες, οι επενδύσεις και η συνεργασία δημόσιων και ιδιωτικών φορέων στον
συγκεκριμένο τομέα είναι ζωτικής σημασίας, τόσο για την επιστημονική έρευνα και
τον έλεγχο του κοινωνικού κόστους της άνοιας, όσο και για την προσφορά ελπίδας,
αξιοπρέπειας και ποιότητας ζωής στα εκατομμύρια των πασχόντων και στις οικογένειές
τους». Όπως επισημαίνει η κ. Σακκά: «Ο κίνδυνος για την ανάπτυξη άνοιας
αυξάνεται με τη γήρανση και η νόσος είναι εξαιρετικά συχνή στις μεγάλες
ηλικίες: 2% του πληθυσμού ηλικίας 65-74 έχει άνοια, ποσοστό που ανεβαίνει στο
19% για τις ηλικίες 75-84 και στο 42% για τους μεγαλύτερους των 85 ετών».
Η νόσος Αλτσχάιμερ
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι
ιστοπαθολογικά μια πρωτεϊνοπάθεια, όπου πρωτεΐνες συσσωρεύονται παθολογικά στον
εγκέφαλο των ασθενών. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για σχηματισμούς δύο
πρωτεϊνών του εγκεφάλου, το υβ- αμυλοειδούς και της τ πρωτεΐνης, οι οποίες
συσσωρευόμενες εντός και εκτός των νευρικών κυττάρων, τα καταστρέφουν. Η
διαδικασία αυτή της υπερπαραγωγής των δύο αυτών πρωτεϊνών και η επακόλουθη
εκφύλιση των εγκεφαλικών κυττάρων διαρκεί περίπου 20 χρόνια και η κλινική
εκδήλωση της Άνοιας είναι το τελικό στάδιό της. Επομένως, οι αλλοιώσεις στις
περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν τη μνήμη και τις άλλες νοητικές λειτουργίες
(ιππόκαμπος, βρεγματικός και μετωπιαίος λοβός) αρχίζουν πολλά χρόνια πριν
εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ. Η κ. Σακκά τονίζει ότι:
«Οι αιτίες της νόσου Αλτσχάιμερ, δεν είναι επακριβώς γνωστές. Η γενετική
προδιάθεση είναι καθοριστική. Περιβαλλοντικοί παράγοντες συμπεριλαμβανομένων
αγγειακών νόσων (διαβήτης, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία), και τρόπου ζωής
(εκπαίδευση, επάγγελμα, πνευματικές, κοινωνικές δραστηριότητες, φυσική άσκηση,
δίαιτα κλπ), επίσης επηρεάζουν την πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου. Σήμερα, η διάγνωση
της Άνοιας τίθεται στο χρονικό σημείο που ο ασθενής εμφανίζει έκπτωση της
καθημερινής λειτουργικότητας και αδυναμία να επιτελέσει συνηθισμένες μέχρι τότε
δραστηριότητες. Οι υπάρχουσες φαρμακευτικές θεραπείες ελέγχουν εν μέρη τα
συμπτώματα, η νευροεκφυλιστική διεργασία όμως στον εγκέφαλο των ασθενών δεν
ανακόπτεται και σταδιακά ακολουθεί τη φυσική εξέλιξή της».
«Η έναρξη της νόσου Αλτσχάιμερ
είναι ύπουλη, με τα συμπτώματα να εκδηλώνονται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε
ασθενή και να επιδεινώνονται με την πρόοδο της νόσου. Συνήθως, αλλά όχι
απαραίτητα, οι διαταραχές της μνήμης είναι το πρωιμότερο σύμπτωμα ακολουθούμενο
από την έκπτωση της λειτουργικότητας και τα νευροψυχιατρικά συμπτώματα. Η νόσος
Αλτσχάιμερ, σταδιακά οδηγεί στην πλήρη αποδιοργάνωση της προσωπικότητας του
ασθενούς.
Τα άλλα ανοϊκά σύνδρομα
εμφανίζουν παρόμοια προϊούσα εκπτωτική εικόνα», προσθέτει η κ. Σακκά. Τα
τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί σημαντικές πρόοδοι στην πρόληψη, τη διάγνωση
και την θεραπεία της νόσου Alzheimer και των άλλων μορφών άνοιας:
• Έχουν αυξηθεί σημαντικά οι
γνώσεις μας για τους παράγοντες κινδύνου και τους προστατευτικούς παράγοντες,
γεγονός που επιτρέπει να μιλάμε για στρατηγικές πρόληψης.
• Η διάγνωση σε πρώιμα στάδια
είναι εφικτή με προηγμένες μεθόδους (PIB PET- τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων, ογκομετρική
MRI, δείκτες στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, γενετικός έλεγχος, νευροψυχολογικές
δοκιμασίες), ώστε να επιτρέπεται η εφαρμογή πολλαπλών παρεμβάσεων φαρμακευτικών
ή μη.
• Μέχρι σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί
3 παθογενετικά γονίδια και πρόσφατα 34 προδιαθεσικά γονίδια για τη νόσο
Αλτσχάιμερ. Συνολικά, ο κίνδυνος νόσησης των πρώτου βαθμού συγγενών των ατόμων
με Νόσο Alzheimer είναι 3-4 φορές μεγαλύτερος από τα άτομα χωρίς οικογενειακό
ιστορικό. Τα νέα προδιαθεσικά γονίδια σχετίζονται με νέους παθογενετικούς
μηχανισμούς όπως η φλεγμονή και ο μεταβολισμός των λιπιδίων και πιστεύεται ότι
θα συντελέσουν σημαντικά στην έρευνα για ριζικές φαρμακευτικές θεραπείες της
νόσου Αλτσχάιμερ. Πάνω από 100 φάρμακα δοκιμάζονται κλινικά αυτή τη στιγμή.
• Η φαρμακευτική θεραπεία
αποτελεί σήμερα μία ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδο αντιμετώπισης τόσο των
νοητικών ελλειμμάτων, όσο και των ψυχιατρικών συμπτωμάτων που συνοδεύουν την
άνοια. Επιπλέον τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί και χρησιμοποιούνται με
καλά αποτελέσματα μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις (π.χ. νοητική ενδυνάμωση μέσω
ηλεκτρονικού υπολογιστή).
• Οι οργανώσεις Αλτσχάιμερ
παίζουν σημαντικό ρόλο στη συνολική διαχείριση της νόσου, παγκοσμίως και στη
χώρα μας, υποστηρίζοντας παντοιοτρόπως τους ασθενείς και τις οικογένειές τους».
Τέλος, η κ. Σακκά επισημαίνει ότι
η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας ωφελεί τον ασθενή, την οικογένεια και τα συστήματα
υγείας, γιατί δίνει τα χρονικά περιθώρια ενημέρωσης, αποδοχής της κατάστασης,
διατήρησης της ποιότητας ζωής και προγραμματισμού για το μέλλον. Η νόσος
Αλτσχάιμερ αποτελεί μια επιδημία του 21ου αιώνα.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται
μεγάλη ερευνητική προσπάθεια για την ανεύρεση ριζικών θεραπειών και υπάρχει
μεγάλη αισιοδοξία στον επιστημονικό χώρο ότι στο όχι απώτερο μέλλον θα έχουμε
πολύ αποτελεσματικότερες φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Μέχρι τότε, η αυξημένη
εγρήγορση και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για όλες τις διαστάσεις της νόσου
είναι εξαιρετικά σημαντική.
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΆΝΟΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
«Στην Ελλάδα, η συχνότητα της
νόσου Αλτσχάιμερ είναι αβέβαιη, λόγω περιορισμένων σχετικών μελετών που έλαβαν
χώρα μάλιστα προ αρκετών ετών. Ανάγοντας στον ελληνικό πληθυσμό δεδομένα άλλων
χωρών, σήμερα στην Ελλάδα πρέπει να υπάρχουν 150.000-200.000 ασθενείς με νόσο
Αλτσχάιμερ, με πρόβλεψη για αριθμό άνω των 500.000 το 2050. Σε αντίθεση με τα
περισσότερα αναπτυγμένα κράτη, στη χώρα μας υπάρχει σχεδόν πλήρης απουσία όχι
μόνο δεδομένων, αλλά και κάθε είδους σχεδιασμού σχετικά με τη σύγχρονη αυτή επιδημία.
Για το λόγο αυτό έχουμε ξεκινήσει μια μεγάλη επιδημιολογική μελέτη με σκοπό να
συγκεντρώσουμε δεδομένα και να καταγράψουμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη
συχνότητα της Νόσου Αλτσχάιμερ, των λοιπών ανοιών, της Ήπιας Νοητικής Έκπτωσης
και άλλων σχετιζόμενων νευρολογικών ασθενειών
Ταυτόχρονα, πρόσφατες μελέτες
δείχνουν ότι η παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή συνδέεται με σημαντικά
χαμηλότερο κίνδυνο για Νόσο Αλτσχάιμερ. Ωστόσο αυτό δεν έχει ποτέ διερευνηθεί
στον Ελληνικό πληθυσμό. Στη μελέτη αυτή στοχεύουμε επιπλέον να μελετήσουμε την
επίδραση των διατροφικών συνηθειών αλλά και άλλων πιθανών προστατευτικών
παραγόντων – παραγόντων κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες συνοδές
νευρολογικές παθήσεις.Στο πλαίσιο της μελέτης εξετάζεται εξονυχιστικά από
Νευρολόγους, Νευροψυχολόγους και άλλους επαγγελματίες υγείας ένα τυχαίο δείγμα
κατοίκων των Δήμων Λάρισας και Αμαρουσίου, 65 ετών και άνω. Η μελέτη αυτή διεξάγεται
από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Αθηνών – Αιγινήτειο Νοσοκομείο σε συνεργασία με την Εταιρεία Νόσου Alzheimer
& Συναφών Διαταραχών Αθηνών (Αρ. Πρωτ. 24 / 18-2-2013- Διαδίκτυο Διαύγεια –
ΑΔΑ: ΒΕΥ846Ψ8Ν2-32Π). Συνολικά, φιλοδοξούμε ότι η μελέτη αυτή θα δώσει στο
Ελληνικό Κράτος τα δεδομένα για τον ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό σχεδιασμό
σχετικά με την επιδημία του 21 αι. που είναι η νόσος Αλτσχάιμερ και οι συναφείς
διαταραχές».
Νίκος Σκαρμέας
Επίκουρος Καθηγητής Νευρολογίας,
Εθνικό και Καποδιστριακό
Πανεπιστήμιο Αθηνών,
Αιγινήτειο Νοσοκομείο
Πηγή: Ηλεκτρονικό περιοδικό
«Health daily»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου